میکروگناتیا یا هیپوپلازی فک پایین، وضعیتی است که در آن کودک، فک پایین بسیار کوچکی دارد. یک کودک مبتلا به میکروگناتیا، فک پایین‌تری دارد که بسیار کوتاه‌تر یا کوچک‌تر از بقیه قسمت‌های صورتش است.
کودکان ممکن است با این مشکل به دنیا بیایند یا در مراحل بعدی زندگی ایجاد شود. این بیماری عمدتاً در کودکانی رخ می‌دهد که با شرایط ژنتیکی خاصی مانند تریزومی ۱۳ و پروگریا، متولد می‌شوند. همچنین هیپوپلازی فک پایین، می‌تواند نتیجه سندرم الکل جنینی باشد.
در برخی موارد، این مشکل با رشد فک کودک، با افزایش سن، برطرف می‌شود. در موارد شدید، میکروگناتیا می‌تواند باعث مشکلات تغذیه یا تنفس شود. همچنین می‌تواند منجر به انحراف دندان‌ها گردد، به این معنی که دندان‌های کودک شما به‌درستی روی هم قرار نمی‌گیرند. اینجا در مرکز ارتودنسی دکتر فریناز شیربان، در خصوص این وضعیت در کودکان و بزرگسالان توضیحاتی را خدمت شما همراهان عزیز می دهیم.
میکروگناتیا چیست؟
میکروگناتیا، فک پایین کوچک در کودکان است که می‌تواند باعث اوربایت شود. گاهی اوقات فک به‌اندازه‌ای کوچک است که در تغذیه، خواب یا تنفس، اختلال ایجاد می‌کند. هنگامی که میکروگناتیا، تغذیه را دشوار می‌کند، نوک سینه‌های مخصوص یا قراردادن آنها، ممکن است مفید باشد. میکروگناتیا همچنین می‌تواند باعث شود که دندان‌ها به طور نادرست تراز شوند؛ زیرا، فضای کافی برای رشد ندارند.
میکروگناتیا در نوزادان نسبتاً شایع است، اما می‌تواند با رشد کودکان خود را اصلاح کند. هنگامی که میکروگناتیا خودبه‌خود اصلاح نمی‌شود، درمان‌های غیرجراحی معمولاً مؤثر هستند. خانم دکتر فریناز شیربان، بهترین برنامه مراقبتی را برای کودک شما در صورت ابتلا به میکروگناتیا تعیین خواهند کرد. در صورت نیاز نیز ایشان شما را به بهترین متخصصین گوش و حلق و بینی کودکان، جراحان پلاستیک، ارتودنتیست‌های جمجمه و صورت و دندانپزشکان اطفال که همگی در زمینه مراقبت از کودکان مبتلا به میکروگناتیا آموزش‌های ویژه‌ای دیده‌اند معرفی می‌کنند.
متخصص ارتودنسی کودکان در اصفهان
تفاوت بین رتروگناتیا و میکروگناتیا چیست؟
Retrognathia و micrognathia هر دو شرایط فک پایین (فک پایین) را توصیف می‌کنند و اغلب برای توصیف ویژگی‌های مشابه استفاده می‌شوند. از نظر فنی، با رتروگناتیا، فک پایین در وضعیت غیرطبیعی نسبت به فک بالا قرار دارد. از سوی دیگر، Micrognathia با فک کوچک‌تر از آنچه که باید باشد مشخص می‌شود. تظاهرات بالینی اغلب بسیار مشابه است.
دسته‌بندی انواع حالات فک و دندان
میکروگناتیا چه کسانی را مبتلا می‌کند؟
میکروگناتیا در نوزادانی که با شرایط ژنتیکی خاصی مانند سندرم پیر رابین، پروگریا یا سندرم کری دو چت به دنیا می‌آیند، شایع است. این مشکل گاهی اوقات به‌صورت یک جهش ژنتیکی تصادفی رخ می‌دهد.
افراد ممکن است در مراحل بعدی زندگی به میکروگناتیا مبتلا شوند، اگرچه این امر کمتر رایج است. میکروگناتیا در بزرگسالان معمولاً به دلیل ضربه (مانند شکستگی یا دررفتگی فک) یا آنکیلوز (سفتی) مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) رخ می‌دهد.
میکروگناتیا چقدر شایع است؟
میکروگناتیا در نوزادان بسیار شایع است. در واقع، یک فک کمی فرورفته بخشی طبیعی از رشد در میان نوزادان است. میکروگناتیا می‌تواند در طول زمان در بسیاری از نوزادان خود را اصلاح کند، اما در مواردی که با یک بیماری ژنتیکی همراه باشد، این اتفاق کمتر می‌افتد.
ارتودنسی فک بالا و پایین در اصفهان
چه چیزی باعث میکروگناتیا می‌شود؟
در اکثر موارد، میکروگناتیا مادرزادی هستند؛ به این معنی که کودکان با آن متولد می‌شوند. برخی از موارد میکروگناتیا، به دلیل اختلالات ارثی است، اما در موارد دیگر، نتیجه جهش‌های ژنتیکی است که خودبه‌خود رخ می‌دهد و از طریق خانواده‌ها منتقل نمی‌شود.
در اینجا تعدادی از سندرم‌های ژنتیکی مرتبط با میکروگناتیا آورده شده است:
سندرم پیر رابین
سندرم پیر رابین باعث می‌شود که فک کودک شما به‌آرامی در رحم شکل بگیرد که منجر به ایجاد یک فک پایین بسیار کوچک می‌شود. همچنین باعث می‌شود که زبان کودک به سمت عقب در گلو بیفتد که می‌تواند راه‌های هوایی را مسدود کرده و تنفس را دشوار کند.
این نوزادان همچنین ممکن است با سوراخی در سقف دهان (شکاف کام) متولد شوند. سندرم پیر رابین در حدود ۱ در ۸۵۰۰ تا ۱۴۰۰۰ تولد، رخ می‌دهد.
تریزومی ۱۳ و ۱۸
تریزومی یک اختلال ژنتیکی است که زمانی رخ می‌دهد که جنین دارای مواد ژنتیکی اضافی باشد: سه کروموزوم به‌جای دو کروموزوم طبیعی. تریزومی باعث نقص‌های شدید ذهنی و ناهنجاری‌های جسمی می‌شود.
بر اساس گزارش کتابخانه ملی پزشکی، از هر ۱۶۰۰۰ نوزاد، ۱ نوزاد مبتلا به تریزومی ۱۳ است که به‌عنوان سندرم پاتو نیز شناخته می‌شود.
طبق گزارش بنیاد تریزومی ۱۸، از هر ۶۰۰۰ نوزاد، ۱ نوزاد به تریزومی ۱۸ یا سندرم ادواردز مبتلا است؛ به‌استثنای کسانی که مرده به دنیا می‌آیند.
عدد، مانند ۱۳ یا ۱۸، به این اشاره دارد که مواد اضافی از کدام کروموزوم آمده است.
آکندروژنز
آکندروژنز یک اختلال ارثی نادر است که در آن غده هیپوفیز کودک شما هورمون رشد کافی تولید نمی‌کند. این باعث مشکلات استخوانی شدید، از جمله فک پایین کوچک و قفسه سینه باریک می‌شود. همچنین باعث بسیار کوتاه‌شدن موارد زیر می‌گردد:
- پاها
- بازوها
- گردن
- بالاتنه
پروگریا
پروگریا یک بیماری ژنتیکی است که باعث می‌شود کودک شما به‌سرعت پیر شود. نوزادان مبتلا به پروگریا، معمولاً هنگام تولد علائمی نداشته، اما در ۲ سال اول زندگی خود علائم این اختلال را نشان می‌دهند.
این به دلیل یک جهش ژنتیکی است، اما از طریق خانواده‌ها منتقل نمی‌شود. کودکان مبتلا به پروگریا علاوه بر یک فک کوچک، ممکن است سرعت رشد آهسته، ریزش مو و صورت بسیار باریک نیز داشته باشند.
سندرم کری دو چت
سندرم کری دو چت، یک بیماری ژنتیکی نادر است که باعث ناتوانی‌های رشدی و ناهنجاری‌های فیزیکی از جمله فک کوچک و گوش‌های پایین می‌شود.
این نام از گریه بلند و گربه مانندی گرفته شده است که نوزادان مبتلا به این بیماری می‌کنند. این معمولاً یک بیماری ارثی نیست.
سندرم تریچر کالینز
سندرم تریچر کالینز، یک بیماری ارثی است که باعث ناهنجاری‌های شدید صورت می‌شود. این بیماری، علاوه بر فک کوچک، می‌تواند باعث شکاف کام، عدم وجود استخوان‌های گونه و ناهنجاری گوش شود.
علت ایجاد ناهنجاری های دندانی-فکی
علائم میکروگناتیا چیست؟
علائم رایج میکروگناتیا در نوزادان و کودکان عبارت‌اند از:
- تنفس پر سروصدا
- آپنه خواب یا سایر مشکلات تنفسی
- مشکل در تغذیه
- افزایش وزن کم
- ناتوانی در خواب خوب
میکروگناتیا در بزرگسالان می‌تواند منجر به آپنه انسدادی خواب گردد. برخی از افراد با موفقیت علائم خود را با دستگاه CPAP درمان می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است به بریس یا جراحی فک اصلاحی، نیاز داشته باشند.
میکروگناتیا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی، ساختارهای صورت کودک شما را بررسی می‌کند. به طور خاص، آنها:
- به رابطه بین فک بالا و پایین فرزندتان نگاه می‌کنند.
- عدم تقارن صورت را مشخص می‌کنند.
- به دنبال علائم شکاف کام و لب هستند.
- موقعیت زبان فرزندتان را بررسی می‌کنند.
گاهی اوقات ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند میکروگناتیا را قبل از تولد نوزاد شما تشخیص دهد. سونوگرافی قبل از تولد، می‌تواند نشان دهد که آیا فک پایین رشد نکرده است یا خیر.
چه آزمایشاتی برای تشخیص میکروگناتیا انجام می‌شود؟
اگر شما یا فرزندتان مبتلا به میکروگناتیا هستید، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است آزمایش‌های بیشتری را توصیه کند، از جمله:
- تست‌های تصویربرداری، مانند اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن.
- یک مطالعه خواب که تنفس، اکسیژن‌رسانی، عملکرد قلب و تحریک مغز را در طول خواب اندازه‌گیری می‌کند.
سایر متخصصان درگیر در ارزیابی و درمان کودکان مبتلا به میکروگناتیا، عبارت‌اند از متخصصان نوزادان، متخصص ارتودنسی، ژنتیک، گوش و حلق و بینی، ریه و متخصصان تغذیه. کودک شما ممکن است قبل از تشخیص قطعی و برنامه درمانی، توسط متخصصان مختلفی معاینه شود.
مراقبت از کودک شما از طریق برنامه چندرشته‌ای جمجمه صورت CHOP مدیریت می‌شود که همه این متخصصان را گرد هم می‌آورد تا مراقبت هماهنگ برای کودک شما ارائه دهند.
درمان میکروگناتیا
در برخی موارد، میکروگناتیا به‌خودی‌خود بهبود می‌یابد. اگر قرار است این اتفاق بیفتد، معمولاً تا زمانی که فرزند شما ۱۸ماهه شود، بهتر می‌شود. درعین‌حال، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما پیشرفت کودک شما را زیر نظر خواهد گرفت.
فک پایین کودک شما ممکن است خودبه‌خود به‌اندازه کافی بلند شود، به‌خصوص در دوران بلوغ. در این مورد، درمان لازم نیست.
به‌طورکلی، درمان‌های میکروگناتیا شامل روش‌های غذایی اصلاح‌شده و تجهیزات ویژه درصورتی‌که کودک شما در غذاخوردن مشکل دارد، می‌شود. درمان‌های غیرجراحی و جراحی برای میکروگناتیا وجود دارد. اینکه چه چیزی برای فرزند شما مناسب است به‌شدت بیماری بستگی دارد.
بررسی روند درمانی ناهنجاری استخوانی-اسکلتی فکین
درمان غیرجراحی میکروگناتیا
رایج‌ترین درمان‌های غیرجراحی میکروگناتیا عبارت‌اند از:
- پوزیشن درمانی برای کمک به باز نگه‌داشتن مجرای تنفسی کودک: پزشک شما ممکن است موقعیت‌های خواب خاصی را توصیه کند.
- لوله نازوفارنکس: این وسیله به سوراخ بینی کودک شما و از طریق مجرای بینی او وارد می‌شود تا راه هوایی باز بماند.
- فشار مثبت راه هوایی دوسطحی (اغلب با نام تجاری BiPAP شناخته می‌شود) یا دستگاه CPAP هوا را از طریق یک لوله و به داخل ماسکی که روی بینی کودک شما قرار می‌گیرد می‌فرستد. این فشار مداوم هوا راه هوایی کودک شما را باز نگه می‌دارد.
درمان میکروگناتیا با جراحی
اگر گزینه‌های غیرجراحی کارساز نبود، ممکن است جراحی میکروگناتیا ضروری باشد. درمان‌های جراحی عبارت‌اند از:
- چسبندگی زبان به لب: جراح پایه زبان کودک شما را در موقعیت مطلوب‌تری می‌چسباند تا راه هوایی او را مسدود نکند.
- استخوان‌سازی فک پایین (MDO): این روش شامل طولانی کردن فک پایین کودک شما برای باز کردن راه هوایی او با جراحی است.
- تراکئوستومی: این روش برای موارد نادر در نظر گرفته شده است، این روش یک سوراخ از طریق گردن کودک شما و در نای او ایجاد می‌کند. این انسداد راه هوایی را دور می‌زند.
نمونه درمان ارتودنسی ثابت همراه با جراحی فک در اصفهان
پیامدهای طولانی‌مدت برای کودکان مبتلا به میکروگناتیا
نتایج برای کودکان مبتلا به میکروگناتیا به‌طورکلی خوب است، اما بسته به‌شدت بیماری، سرعت تشخیص آن و نحوه درمان آن، می‌تواند متفاوت باشد. ممکن است بسته به رشد و تکامل فک کودک، جراحی‌های اضافی لازم باشد. ما به پایش بیماران مبتلا به میکروگناتیا تا رسیدن به بلوغ اسکلتی در دوران نوجوانی، ادامه خواهیم داد.
تشخیص زودهنگام و نظارت مداوم به پزشکان کمک می‌کند تا بهترین زمان را برای مداخله پزشکی یا جراحی تعیین کنند، تا بهترین کیفیت زندگی درازمدت را برای فرزند شما فراهم کنند.
آیا می‌توانم از میکروگناتیا جلوگیری کنم؟
ازآنجایی‌که میکروگناتیا معمولاً یک بیماری مادرزادی است، هیچ راهی برای پیشگیری از آن وجود ندارد. همچنین هیچ راهی برای جلوگیری از بسیاری از شرایط زمینه‌ای مرتبط با آن موجود نیست.
اگر فرزندم میکروگناتیا داشته باشد، چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟
اگر میکروگناتیا تا سن ۱۸ ماهگی فرزندتان به‌خودی‌خود بهبود نیابد، ممکن است پزشک شما درمان را توصیه کند. آنها در مورد گزینه‌های درمانی با شما صحبت می‌کنند و برنامه‌ای را پیدا می‌کنند که برای شما و فرزندتان مناسب باشد.
چشم‌انداز کلی برای کودکان مبتلا به میکروگناتیا، تا حد زیادی به شرایط زمینه‌ای بستگی دارد. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به شما بگوید که بر اساس وضعیت خاص فرزندتان چه انتظاری داشته باشید.
چه زمانی باید به دنبال کمک باشید؟
اگر فک کودک شما بسیار کوچک به نظر می‌رسد یا اگر کودک شما در خوردن یا تغذیه مشکل دارد، با پزشک او تماس بگیرید. برخی از بیماری‌های ژنتیکی که باعث کوچک‌شدن فک پایین می‌شوند جدی هستند و نیاز به تشخیص دراسرع‌وقت دارند تا درمان شروع شود.
برخی از موارد میکروگناتیا ممکن است قبل از تولد با سونوگرافی تشخیص داده شود.
اگر کودک شما در جویدن، گازگرفتن یا صحبت‌کردن مشکل دارد، به پزشک یا دندانپزشک فرزندتان اطلاع دهید. چنین مشکلاتی می‌تواند نشانه‌ای از نامرتبی دندان‌ها باشد که ممکن است متخصص ارتودنسی یا جراح دهان، بتواند آنها را درمان کند.
همچنین ممکن است متوجه شوید که فرزندتان در خواب مشکل دارد یا تنفس او در طول خواب وقفه دارد که ممکن است به دلیل آپنه انسدادی خواب ناشی از یک فک کوچک‌تر باشد.
چه سؤالاتی باید از ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود بپرسم؟
اگر کودک شما مبتلا به میکروگناتیا تشخیص‌داده‌شده است، باید تمام آنچه را که می‌توانید در مورد این بیماری بیاموزید. در اینجا چند سؤال وجود دارد که باید از پزشک خود بپرسید:
- وضعیت چقدر شدید است؟
- آیا این احتمال وجود دارد که میکروگناتیا کودک من بیشتر شود؟
- آیا کودک من شرایط دیگری دارد که با میکروگناتیا همراه است؟
- چند حالت خوابیدن وجود دارد که به باز شدن راه هوایی کودک من کمک می‌کند؟
- آیا درمان لازم است؟ اگر چنین است، چه نوع؟
- چشم‌انداز کلی چیست؟
یادداشتی از مرکز ارتودنسی دکتر فریناز شیربان
میکروگناتیا در نوزادان نسبتاً شایع است و این وضعیت اغلب خودبه‌خود بهبود می‌یابد. بااین‌حال، در برخی موارد، می‌تواند راه هوایی آنها را مسدود کرده و در تنفس و تغذیه مناسب، اختلال ایجاد کند. اگر فرزند شما میکروگناتیا دارد، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند با شما در مورد گزینه‌های درمانی صحبت کند و تعیین کند که کدام گزینه درمانی مناسب‌تر است.
این اطلاعات فقط برای اهداف آموزشی است. این محتوا قرار نیست جایگزینی برای مشاوره، تشخیص یا درمان حرفه‌ای پزشکی باشد. همیشه از دندانپزشک، پزشک یا سایر ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی واجد شرایط، مشاوره بگیرید.
