کمبود فضا و نامرتبی دندانی ناشی از تنگی قوس در فکین، در بیماران ارتودنسی به دلایل گفته شده در زیر اتفاق می افتد که در کودکان باعث تنگی فک بالا و کمبود فضا جهت رویش دندان ها می شود:
- عدم توازن سایز دندانی- فکی
- کشیدن زود هنگام دندان های شیری
- عدم رسیدگی به دندان های پوسیده شیری
- شکستن دیواره ی دندان ها
- عوامل ارثی
- مکیدن انگشت و عادات دهانی
کمبود فضا به صورت نامرتبی دندانی یا بیرون زدگی دندانی اتفاق می افتد. اصلاح این نامرتبی یا بیرون زدگی بر اساس شدت ممکن است، بدون کشیدن دندان، و یا کشیدن دندان انجام شود. و با کوچکتر کردن دندان ها به میزان کمتر از ۰.۵mm درمان های ارتودنسی ثابت بدون کشیدن دندان با گسترش قوس های دندانی در بعد قدامی-خلفی و عرضی انجام می شود.
اصلاح فرم قوس فکی برای ایجاد نظم دندانی فضا فراهم می کند. در برخی از بیماران علاوه بر اصلاح فرم قوس فکی نیاز به کشیدن دندان نیز می باشد. در جلسه معاینه اولیه در مطب دکتر فریناز شیربان متخصص ارتودنسی در اصفهان با توجه به شرایط دندانی- فکی و رادیوگرافی های بیمار طرح درمان مشخص می شود و توضیحات تکمیلی و روند درمانی ارتودنسی برای بیمار توضیح داده می شود.
هرچه میزان کمبود فضا بیشتر باشد نیاز به کشیدن دندان بیشتر می شود.
کمبود فضای ۱۰mm و بیشتر در قوس فکی تقریبا نیاز به کشیدن دندان حین درمان ارتودنسی را گوش زد می کند. در موارد کمبود فضای شدید مراجعه زود هنگام و ارتودنسی پیشگیری حین رویش دندان های دائمی، ارتودنسی ثابت بیمار را به درمانی ساده تر و با ثبات تر تبدیل می کند.
زمانی که کمبود فضا با بیرون زده شدن دندان های قدامی بیمار خودنمایی می کند عمدتا امکان انجام ارتودنسی پیشگیری و هدایت فضاهای موجود برای کوچک کردن مشکل ارتودنسی وجود ندارد و درمان ارتودنسی ثابت بعد از رویش دندان های دائمی شروع می شود. حدود ۸mm /10mm اصلاح بعد عرضی در ناحیه دندان های آسیای کوچک در ازای هر فضا برای اصلاح نامرتبی دندانی ایجاد می کند.
اصلاح بعد عرضی محدود است و امکان حرکت دادن دندان ها خارج از استخوان فک وجود ندارد، به همین دلیل میزان فضایی که از گسترش عرضی فک ایجاد می شود، در بسیاری از بیماران محدود و ناچیز است.
بیمار دختری ۱۲ ساله (شکل۱) با شکایت اصلی نامرتبی دندانی به مطب دکتر فریناز شیربان متخصص ارتودنسی در اصفهان مراجعه کرد.
در بررسی بالینی تنگی قوس فکی در یک سمت از دندان های آسیای کوچک فک بالا، رویش به سمت زبان دو دندان قدامی فک بالا (کراس بایت قدامی) و رویش نیش فک بالا سمت راست تصویر در موقعیت نامناسب و عدم رویش دندان نیش فک بالا در سمت دیگر را نشان می دهد. کمبود فضا ی فک بالا و موقیت دندان های فک بالا بر روی استخوان فک نیاز به ۱۰mm بالای کشیدن دندان های آسیای اول فک بالا را در طرح درمان ارتودنسی قرار داد.
التهاب لثه به علت بهداشت ناکافی بیمار و عدم انگیزه بیمار برای رعایت بهداشت مهم ترین چالش رو به رو برای درمان ارتودنسی ثابت بود. جلسه مشاوره و آموزش بهداشت به بیمار و تقویت انگیزه رعایت بهداشت دهان و دندان در مطب دکتر فریناز شیربان متخصص ارتودنسی برای بیمار و والدین بیمار برگزار شد. و نقش والدین در رعایت بهداشت و مسواک و نخ دندان زدن بیمار افزایش پیدا کرد.
بعد از برساژ دندان ها و مراقبت های بهداشتی به مدت ۳ هفته شرایط لثه بیمار بهبود پیدا کرد و درمان ارتودنسی ثابت دو فک در یک جلسه ۲۰ دقیقه ای بدون نیاز به بی حسی موضعی و بدون درد و ناراحتی شروع شد. در ابتدا اصلاح عرضی دندان های فک بالا انجام شد و دو دندان آسیای کوچک اول جهت هدایت دندان های نیش به موقعیت صحیح کشیده شدند.
با پیشرفت درمان ارتودنسی و بهبود نظم دندان های بیمار، انگیزه جهت رعایت بهداشت دهان و دندان، مسواک و نخ دندان زدن افزایش یافت و نقش والدین، نظارت بر رعایت بهداشت شد. در این بیمار هر جلسه چک آپ لثه و برساژ در صورت نیاز برای بیمارانجام می شد.
التهاب لثه حین درمان ارتودنسی می تواند روی کیفیت درمان ارتودنسی موثر باشد و بر سلامت استخوان و لثه بیمار تاثیر نامطلوب داشته باشد. رعایت بهداشت ناکافی منجر به ایجاد پوسیدگی و مشکلات دندانی دیگر خواهد شد.
- نظارت متخصص ارتودنسی و والدین
- جلسات مشاوره و آموزش بهداشت حین درمان
کلام آخر
ایجاد انگیزه برای بیمار روش های موجود برای پیشگیری از مشکلات دندانی و لثه می باشد. درموارد شدید عدم رعایت بهداشت حین درمان ارتودنسی ممکن است درمان متوقف شود. نظم دندان ها در کنار سلامت لثه و دندان های سالم زیباست. در صورتی که ناهنجاری دندانی در کودک یا نوجوان خود مشاهده می کنید، برای مشاوره می توانید به مطب دکتر فریناز شیربان متخصص ارتودنسی کودکان در اصفهان مراجعه کنید.
