نامرتبی دندان در کودکان امری شایع، قابل تأمل و در برخی موارد قابل پیشگیری یا اصلاح است. سیستم دندان شیری که از حدود ۶ ماهگی با رویش اولین دندان شیری شروع شده و تا حدود ۶ تا ۷ سالگی با رویش اولین دندان دائمی وارد مرحله سیستم دندانی مختلط می شود، مرحله ای بسیار مهم در تشخیص و پیشگیری از بدتر شدن ناهنجاری های دندانی است. در کودک ۵ الی ۶ ساله انتظار مشاهده فواصل در بین دندان های شیری وجود دارد. دندان های شیری منظم و به هم چسبیده و یا دندان های شیری نامرتب علامت کمبود فضا برای دندان های دائمی و احتمال ایجاد بی نظمی در دندان های دائمی است. برای آشنایی با علت و درمان دندان کج کودکان با دکتر فریناز شیربان متخصص ارتودنسی در اصفهان همراه باشید.
سلامت سیستم دندانی شیری و رسیدگی از لحاظ بررسی پوسیدگی و ترمیم دندان های شیری امری مهم در پیشگیری از کاهش طول قوس دندانی و کم تر شدن فضا برای رویش دندان های دائمی است.
دندان ها حین رویش تمایل به حرکت به سمت قدام دهان دارند. وقتی دندان شیری پوسیده می شود و دیواره آن می شکند دندان مجاور به سمت حفره ایجاد شده حرکت می کند و طول قوس کاهش می یابد؛ پس معاینات دوره ای توسط متخصص کودکان دندانپزشکی و اقدام به ترمیم دندان های شیری پوسیده و انجام ارتودنسی کودکان امری مهم در پیشگیری از مشکلات ارتودنسی در آینده است. البته نقش ژنتیک در ایجاد نامرتبی دندانی نیز امری قابل توجه است.
در برخی کودکان به طور کلی اندازه فک نسبت به سایز دندان ها کوچک است و حتی وقتی همه دندان های شیری شان سالم است باز هم فضای کافی برای رویش دندان های دائمی در فک ندارند. تراش یا کشیدن زود هنگام دندان های شیری طبق نظر متخصص ارتودنسی بر اساس معاینات دوره ای می تواند نظم بهتری در دندان های کودک ایجاد کند تا در مرحله دندانی مختلط (زمانی که هم دندان شیری و هم دندان دائمی در فک کودک است) لبخند زیباتری را تجربه کند و در سیستم دندان دائمی در صورت نیاز به ارتودنسی ، ارتودنسی ساده و کوتاه تری را تجربه کند.
بهترین زمان برای معاینه ارتودنسی توسط متخصص ارتودنسی رویش اولین دندان دائمی (عمدتاً دندان قدامی فک پائین) است. معاینات دوره‌ای هم طبق نظر متخصص ارتودنسی انجام شده و اقدامات لازم پیشگیری برای کودک شما انجام می شود. اگر کودک ۷ ساله دارید برای معاینه ارتودنسی می توانید به مطب دکتر فریناز شیربان متخصص ارتودنسی در اصفهان مراجعه کنید.
ارتودنسی پیشگیری به مفهوم حذف کامل درمان ارتودنسی در سیستم دندان دائمی نیست، ولی نیاز به ارتودنسی را کاهش می‌دهد، مشکل ارتودنسی را کوچک می کند و درمان های پیچیده و طولانی ارتودنسی را به درمانی کوتاه تر و ساده تر تبدیل می کند. در ضمن با ایجاد نظمی مطلوب در سیستم دندانی انتقالی بین ۶ تا ۱۲ سالگی باعث لبخندی زیباتر و اعتماد به نفس کودک می شود. نکته ی قابل تأمل، رویش دندان های قدامی دائمی فک پائین در کودکان به سمت زبان است تا حدی که کاملاً پشت دندان شیری کودک رویش می کند. در ضمن به علت سایز بزرگ تر دندان های دائمی نسبت به دندان های شیری در فک پائین در ناحیه قدامی حدود ۶/۱ میلی متر کمبود فضا به صورت طبیعی وجود دارد که با رویش دندان های نیش دائمی در عرض بیشتر و افزایش عرض قوس حدود ۹ سالگی جبران می شود. در هر صورت بررسی رویش زبانی (لینگوالی) دندان های قدامی و میزان کمبود فضا توسط متخصص ارتودنسی و اقدامات پیشگیرانه می تواند شرایط بهتری برای کودک دلبند شما ایجاد کند.
تا زمانی که دندان های دائمی قدامی کامل رویش نیافته است خصوصاً در فک پائین با ایجاد فضا می توان انتظار اصلاح خود به خودی نظم دندانی را داشت.
تداخلات دندانی علت دیگری برای ایجاد بی نظمی در کودکان است که با تراش دندان یا کشیدن دندان شیری و یا استفاده از پلاک متحرک ارتودنسی زیر نظر متخصص ارتودنسی قابل اصلاح است.
دندان های آسیای اول شیری حدود ۱۰ سالگی و آسیای دوم شیری حدود ۱۲ سالگی با دندان های دائمی جایگزین می شود. از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری عامل دیگری برای از دست رفتن فضا و ایجاد نامرتبی یا کجی دندان در کودکان است. بسته به میزان ریشه تشکیل شده دندان دائمی جایگزین، متخصص ارتودنسی یا متخصص کودکان دندانپزشکی نیاز به تجویز فضا نگهدار بعد از دست رفتن دندان شیری به علت پوسیدگی را مشخص می‌کند. فضا نگهدار انواع متحرک و ثابت دارد که نوع ثابت طرفداران بیشتری بین والدین بیماران به علت عدم نیاز به همکاری کودک دارد.
فضانگهدار ثابت بدون نیاز به بی حسی بر اساس قالب تهیه شده از دندان های کودک ساخته می شود و به راحتی توسط کودک قابل تحمل و استفاده است.
بر خلاف دندان‌های دائمی قدامی کودک که از دندان های شیری بزرگتر هستند دندان های آسیای کوچک دوم دائمی سایز کوچکتری نسبت به دندان شیری دارد و در فک بالا حدود ۲ تا ۳ میلیمتر و در فک پائین حدود ۵ – ۴ میلیمتر در ناحیه خلفی، فضای بیشتری برای رویش دندان های دائمی داریم. اگرچه این فضا به صورت طبیعی عمدتاً با حرکت رو به قدام دندان آسیای بزرگ اول دائمی (دندان شماره ۶) بسته می شود ولی در صورت تشخیص و مراجعه به موقع به متخصص ارتودنسی از این فضا می توان برای اصلاح کجی دندان های قدامی بهره برد.
به طور خلاصه، ژنتیک و تفاوت سایز دندان و سایز فک، تداخلات دندانی، پوسیدگی و از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری، رویش نا به جای دندان های دائمی عوامل مؤثر بر کجی دندان در کودکان است.
درمان کجی دندان در کودکان عمدتاً درمان پیشگیری شامل تراش یا کشیدن دندان شیری، تجویز فضا نگهدار، مدیریت فضای موجود در ناحیه خلفی برای ایجاد نظم مطلوب در ناحیه قدامی، حذف تداخلات دندانی با کمک پلاک متحرک ارتودنسی و اصلاح بعد عرضی و یا قدامی خلفی فکین کودک با کمک دستگاه های متحرک و گاهی ثابت ارتودنسی است.
با رویش اولین دندان دائمی کودک برای مشاوره می توانید به مطب تخصصی دکتر فریناز شیربان در اصفهان مراجعه کنید. در ضمن با رویش نا به جای هر یک از دندان های دائمی و لق نشدن دندان شیری، مشاهده حرکت به سمت قدام یا طرفین فک کودک در زمان بستن دهان نیاز فوری به مراجعه به متخصص ارتودنسی دارد. اقدامات ساده ای مانند تراش یا کشیدن دندان شیری، استفاده از فضا نگهدار، پلاک های متحرک ارتودنسی (ارتودنسی پیشگیری) می تواند از مشکلات پیچیده ارتودنسی و نیاز به جراحی فک در بزرگسالی در درصد قابل توجهی از بیماران پیشگیری کند.
