آپنه خواب، اختلالی است که باعث می‌شود در هنگام خواب، نفس خود را متوقف کنید. مغز شما سعی می‌کند با بیدار کردن شما، به‌اندازه کافی برای نفس کشیدن از شما محافظت کند، اما این مانع از خواب آرام و سالم می‌شود. با گذشت زمان، این وضعیت می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند؛ بااین‌حال، این وضعیت اغلب بسیار قابل کنترل است، به خصوص با رعایت دقیق درمان‌های تجویز شده. در این نوشته از سایت دکتر فریناز شیربان به سوالات مراجعه کنندگان در خصوص آپنه خواب، علائم آن، روش های درمانی آپنه و … می پردازیم و آن را به طور کامل شرح می دهیم.
آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب وضعیتی است که باعث می‌شود در هنگام خواب نفس خود را متوقف کنید. کلمه “آپنه” از کلمه یونانی “بدون نفس” گرفته شده است. آپنه خواب به این دلیل اتفاق می‌افتد که تنفس در خواب متوقف می‌شود.
کمبود اکسیژن، یک رفلکس بقا را فعال می‌کند که شما را به‌اندازه کافی بیدار می‌کند تا تنفس را از سر بگیرید. درحالی‌که این رفلکس شما را زنده نگه می‌دارد، چرخه خواب شما را نیز مختل می‌کند. این از خواب آرام جلوگیری کرده و می‌تواند اثرات دیگری نیز داشته باشد؛ از جمله ایجاد استرس بر قلب شما که می‌تواند عواقب بالقوه کشنده‌ای داشته باشد.
دکتر فریناز شیربان: آپنه انسدادی خواب، زمانی رخ می‌دهد که زبان و کام نرم، راه هوایی را در هنگام خواب مسدود می‌کنند.
آپنه خواب چه کسانی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؟
آپنه خواب ممکن است برای همه افراد، از نوزادان و کودکان تا بزرگسالان بزرگ‌تر اتفاق بیفتد. آپنه انسدادی خواب، در شرایط و گروه‌های خاصی از افراد شایع‌تر است:
- قبل از ۵۰ سالگی، در مردان و افرادی که در بدو تولد مرد هستند (AMAB) شایع‌تر است. پس از ۵۰ سالگی، زنان و افرادی که در بدو تولد، به‌عنوان مونث تعیین شده اند (AFAB) را به همان میزان تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- افراد با افزایش سن، بیشتر به آن مبتلا می‌شوند.
- داشتن اضافه‌وزن یا چاقی، خطر ابتلا به آن را به‌شدت افزایش می‌دهد.
- در افرادی که سیاه‌پوست، اسپانیایی‌تبار یا آسیایی‌تبار هستند، بیشتر دیده می‌شود.
آپنه خواب مرکزی در گروه‌های خاصی از افراد، شایع‌تر است:
- افرادی که از داروهای ضددرد اپیوئیدی استفاده می‌کنند.
- بزرگسالان بالای ۶۰ سال.
- افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا نارسایی احتقانی قلب.
- هنگامی که مردم در ارتفاعات زندگی می‌کنند، این می‌تواند باعث بروز آپنه خواب مرکزی شود.
آپنه خواب چقدر شایع است؟
آپنه خواب، غیرمعمول اما گسترده است. کارشناسان تخمین می‌زنند که این بیماری حدود ۵ تا ۱۰ درصد از مردم در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
مراحل خواب
برای درک نحوه عملکرد آپنه خواب، دانستن چرخه خواب انسان، کمک‌کننده است. خواب در چند مرحله اتفاق می‌افتد:
- مرحله ۱: خواب سبک. این مرحله کوتاهی است که بلافاصله پس از به خواب رفتن شما، شروع می‌شود و حدود ۵ درصد از کل زمان خواب شما را تشکیل می‌دهد.
- مرحله ۲: خواب عمیق تر. این مرحله از خواب عمیق‌تر بوده و حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد کل زمان خواب را تشکیل می‌دهد (این عدد با افزایش سن افزایش می‌یابد).
- مرحله ۳: خواب با موج آهسته. این عمیق‌ترین مرحله خواب است که حدود ۲۵ درصد از زمان خواب را تشکیل می‌دهد (این عدد با افزایش سن کاهش می‌یابد). بیدار کردن کسی در این مرحله از خواب، بسیار سخت است و بیدارشدن مستقیم از آن، معمولاً باعث “اینرسی خواب”، حالتی از “مه ذهنی” و تفکر کند می‌شود. پاراسومنیا مانند راه رفتن در خواب و خواب گویی، در این مرحله اتفاق می‌افتد.
- خواب REM :REM مخفف “حرکت سریع چشم” است. این مرحله زمانی است که خواب می‌بینید. هنگامی که فردی در خواب REM است، می‌توانید چشمان او را در زیر پلک‌هایش در حال حرکت ببینید.
وقتی به خواب می‌روید، معمولاً وارد مرحله ۱ شده و سپس وارد مرحله ۲ و ۳ می‌شوید و بین آنها چرخ می‌زنید. پس از اولین چرخهREM، یک چرخه جدید را شروع می‌کنید و به مرحله ۱ یا ۲ باز می گردید. یک چرخه به طور معمول حدود ۹۰ تا ۱۱۰ دقیقه طول می‌کشد تا چرخه دیگری شروع شود. اکثر افراد چهار یا پنج چرخه در شب را پشت سر می گذارند (با فرض اینکه هشت ساعت کامل بخوابند).
چگونه آپنه خواب، چرخه خواب شما را مختل می‌کند
مغز شما دائماً وضعیت بدن شما را کنترل می‌کند و ضربان قلب، فشارخون، تنفس و غیره را تنظیم می‌کند. سطح اکسیژن خون شما می‌تواند در صورت قطع تنفس، به دلیل آپنه یا هیپوپنه، کاهش یابد.
- آپنه: این زمانی است که هنگام خواب، نفس خود را متوقف می‌کنید یا تقریباً جریان هوا ندارید.
- هیپوپنه: این ترکیب از ریشه‌های یونانی “hypo” و “pnea” است. ریشه «hypo» به معنای «کم» یا «زیر» است. ترکیب این کلمات به معنای «نفس کم» است و به این معنی است که شما به‌اندازه کافی برای حفظ سطح اکسیژن در خون خود، تنفس نمی‌کنید.
مغز شما به آپنه یا هیپوپنه واکنش نشان می‌دهد و با ایجاد یک رفلکس، شما را به‌اندازه‌ای بیدار می‌کند که دوباره نفس بکشید. هنگامی که تنفس را از سر می‌گیرید، مغز شما به طور خودکار سعی می‌کند چرخه خواب شما را از سر بگیرد.
هر چه آپنه خواب شما شدیدتر باشد، این وقفه‌ها بیشتر اتفاق می‌افتد. شاخص آپنه/هیپوپنه (AHI) میانگین تعداد ساعت آپنه یا هیپوپنه است؛ زمان‌هایی که فرد تنفس را متوقف می‌کند. AHI، عامل اصلی تعیین‌کننده شدت آپنه خواب است. شدت آن به شرح زیر است:
- آپنه خواب خفیف: این سطح به این معنی است که فرد دارای AHI بین ۵ تا ۱۵ است. یعنی بین ۵ تا ۱۵ بار آپنه یا هیپوپنه، در ساعت دارد؛ بااین‌حال، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی نیز علائم را در این سطح در نظر می گیرند. اگر علائم دیگری نداشته باشید، ممکن است آن را به‌اندازه کافی شدید برای درمان در نظر نگیرند.
- آپنه خواب متوسط: افراد مبتلا به آپنه خواب متوسط، بین ۱۵ تا ۲۹ بار آپنه در ساعت دارند. این بدان معناست که فردی که هشت ساعت می‌خوابد، بین ۱۲۰ تا ۲۳۹ بار تنفسش قطع شده و از خواب بیدار می‌شود.
- آپنه خواب شدید: افراد مبتلا به آپنه خواب شدید، ۳۰ بار یا بیشتر در یک ساعت، از خواب بیدار می‌شوند. این بدان معناست که آنها در طول هشت ساعت خواب کامل، ۲۴۰ بار یا بیشتر از خواب بیدار می‌شوند.
رویدادهای انسدادی که بسیار کوتاه‌مدت هستند، می‌توانند بر هر مرحله از خواب تأثیر بگذارند. آنها بیشتر در مرحله ۱، مرحله ۲ و خواب REM شایع هستند؛ به همین دلیل، معمول است که افراد رویدادهای آپنه را به خاطر نمی‌آورند، به این معنی که ممکن است تا زمانی که علائم قابل توجه نباشند، ندانند که مشکل دارند. آپنه مرکزی بیشتر در مراحل ۱ و ۲ خواب رخ می‌دهد، اما می‌توانند در هر مرحله خواب رخ دهند.
علائم آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب علائم زیادی دارد که تشخیص برخی از آنها راحت‌تر از بقیه است. علائم عبارت‌اند از:
- احساس خستگی یا حتی خستگی در هنگام بیدارشدن از خواب: حتی پس از یک خواب کامل شبانه، افراد مبتلا به آپنه خواب معمولاً احساس خستگی شدید می‌کنند.
- خواب‌آلودگی در طول روز: در موارد شدیدتر، این می‌تواند باعث خواب‌آلودگی در هنگام رانندگی، کار یا سایر فعالیت‌ها شود.
- خرناس: این یک ویژگی مشترک در آپنه خواب است (اما این چیزی نیست که در همه موارد اتفاق بیفتد). همچنین می‌توانید بدون خوروپف، آپنه خواب داشته باشید.
- تغییرات خلق‌وخوی: افسردگی و اضطراب، از علائم شایع آپنه خواب هستند.
- اختلال در عملکرد مغز: اینها می‌تواند شامل ازدست‌دادن حافظه، مشکل در تمرکز یا سایر مسائل مربوط به مغز باشد.
- بیدارشدن مکرر در نیمه‌شب: تشخیص این علامت ممکن است سخت‌تر باشد؛ زیرا، مردم معمولاً بیدارشدن از خواب یا دلیل بیدار شدنشان را به‌خاطر نمی‌آورند. افرادی که این کار را انجام می‌دهند اغلب بیدارشدن را به دلیل دیگری به یاد می‌آورند، مانند سوزش سر دل یا نیاز به دستشویی رفتن.
- مکث در تنفس در هنگام خواب که دیگران شاهد آن هستند: همسر، شریک زندگی یا سایر عزیزان، ممکن است در هنگام خواب، متوجه این علائم شوند.
- الگوهای تنفس غیرمعمول: تنفس CHEYNE-STOKES (CSB)، یک الگوی تنفسی متمایز است که می‌تواند با آپنه مرکزی خواب رخ دهد.
- بی‌خوابی.
- عرق‌کردن شبانه و احساس بی‌قراری در شب.
- اختلال عملکرد جنسی.
- بیدارشدن بااحساس تنگی نفس یا احساس خفگی.
- سردرد، به‌خصوص هنگام بیدارشدن از خواب.
آپنه خواب در کودکان
آپنه خواب در کودکان، می‌تواند به روش‌های متفاوتی رخ دهد. علائم آپنه خواب در کودکان عبارت‌اند از:
- بیش‌فعالی یا مشکل در تمرکز یا عملکرد ضعیف در مدرسه: این می‌تواند؛ مانند علائم اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) باشد.
- خوروپف بلند.
- شب‌ادراری.
- حرکات مکرر دست یا پا در هنگام خواب.
- خوابیدن در موقعیت‌های غیرمعمول یا خوابیدن با گردن کشید.
- رفلاکس (سوزش سر دل) یا تعریق شبان.
چه چیزی باعث آپنه خواب می‌شود؟
آپنه خواب معمولاً دلایل خاصی دارد. به‌طورکلی، سه شکل اصلی آپنه خواب وجود دارد که تفاوت‌هایی در چگونگی و چرایی آنها وجود دارد. انواع آپنه خواب، عبارت‌اند از:
- آپنه انسدادی خواب (OSA) .
- آپنه خواب مرکزی (CSA) .
- آپنه خواب مختلط/پیچیده.
آپنه انسدادی خواب (OSA)
این شکل رایج‌تر است. آپنه انسدادی خواب، زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌های سروگردن در هنگام خواب، شل می‌شوند و باعث می‌شود بافت اطراف، بر روی نای شما فشار آورده و مانع از توانایی هوا، برای عبور از آن می‌شود.
آپنه خواب مرکزی
این شکل از آپنه خواب، به دلیل مشکلی در مغز شما اتفاق می‌افتد. تحت شرایط عادی، مغز شما همیشه تنفس شما را مدیریت می‌کند؛ از جمله در هنگام خواب. آپنه خواب مرکزی زمانی اتفاق می‌افتد که مغز، سیگنال‌هایی برای ادامه کار عضلات مربوط به تنفس ارسال نمی‌کند.
آپنه خواب مرکزی ممکن است به دلایل زیادی رخ دهد، از جمله:
- نارسایی قلبی.
- سطح پایین اکسیژن خون (هیپوکسی).
- آسیب به سیستم عصبی، به‌ویژه در ساقه مغز که تنفس شما را مدیریت می‌کند یا بخش‌هایی از نخاع.
- بیماری‌های سیستم عصبی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)، همچنین به‌عنوان بیماری لو گریگ شناخته می‌شود.
آپنه خواب مختلط/پیچیده
همچنین یک نوع مختلط از آپنه خواب وجود دارد. این فرم ترکیبی از رویدادهای انسدادی و رویدادهای مرکزی است.
آپنه خواب چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص آپنه خواب معمولاً برعهده پزشک است که در مورد علائم و سابقه شما سؤالاتی می‌پرسد. اگر بر اساس علائم و پاسخ‌های شما، به آپنه خواب مشکوک شوند، احتمالاً از شما می‌خواهند که آزمایش آپنه خواب انجام دهید.
چه آزمایشاتی برای تشخیص آپنه خواب انجام می‌شود؟
رایج‌ترین آزمایش‌ها برای آپنه خواب عبارت‌اند از:
- مطالعه خواب شبانه (پلی سومنوگرام): این یک آزمایش شبانه است که در آن شما در یک مرکز پزشکی (اغلب به‌عنوان “آزمایشگاه خواب” شناخته می‌شود) می‌خوابید تا درعین‌حال که خواب شما را زیر نظر دارد تاحدامکان راحت بوده و بخوابید. این آزمایش شامل حسگرهایی است که ضربان قلب، تنفس، سطح اکسیژن خون، امواج مغزی و غیره را کنترل می‌کند. کارشناسان این آزمایش را استاندارد طلایی برای تشخیص آپنه خواب می‌دانند.
- تست آپنه خواب خانگی: این شکل از آزمایش، به فرد این امکان را می‌دهد که یک آزمایش خواب را در خانه کامل کند. این شبیه به مطالعه خواب شبانه است، اما شامل نظارت بر امواج مغزی نمی‌شود. این آزمایش نمی‌تواند آپنه خواب مرکزی را تشخیص دهد و معمولاً زمانی که ارائه‌دهندگان به آپنه خواب شدیدتر مشکوک هستند، یا اگر شما سایر اختلالات خواب یا شرایط پزشکی دارید، گزینه مناسبی نیست.
آپنه خواب چگونه درمان می‌شود؟ آیا درمانی وجود دارد؟
بسته به نوع خاص آپنه خواب و شدت آن، رویکردهای زیادی برای درمان آپنه خواب وجود دارد. درحالی‌که هیچ یک از اینها درمان نیستند، می‌توانند به پیشگیری از آپنه کمک کنند یا تعداد دفعات وقوع یا شدت آنها را کاهش دهند.
بسیاری از درمان‌ها باید بخشی از برنامه روزانه (یا شبانه) شما باشد. این در نهایت می‌تواند اثرات آپنه خواب بر زندگی شما را تا زمانی که از این درمان‌ها استفاده می‌کنید، کاهش دهد یا حتی از بین ببرد.
درمان‌های احتمالی عبارت‌اند از:
- درمان‌های محافظه‌کارانه (غیرپزشکی)
- فشار مثبت راه هوایی و دستگاه‌های تهویه تطبیقی.
- محرک‌های اعصاب
- عمل جراحی
- داروها (فقط آپنه خواب مرکزی)
- ارتودنسی دندان
ارتودنسی نامرئی (شفاف) در اصفهان
درمان‌های محافظه‌کارانه
این درمان‌ها یا رویکردهای غیرپزشکی، معمولاً می‌توانند آپنه انسدادی خواب را بهبود بخشند یا آن را برطرف کنند. آنها درمان نیستند، اما می‌توانند آپنه را تا حدی کاهش دهند که متوقف شود یا آن‌قدر شدید نباشد که علائم ایجاد کند. این شامل:
- کاهش وزن: کاهش ۱۰ درصدی وزن بدن، می‌تواند به طور قابل توجهی آپنه خواب را برای افرادی که اضافه‌وزن یا چاقی دارند، بهبود بخشد.
- تغییر وضعیت هنگام خواب و وسایل کمک خواب: خوابیدن به پشت، احتمال بروز آپنه خواب را افزایش می‌دهد. بالش آپنه خواب و موارد مشابه، می‌توانند به تغییر وضعیت خواب شما کمک کرده و شما را از خوابیدن به پشت، دور نگه دارند تا بافت نرم روی نای شما، فشار نیاورد و تنفس را مسدود نکند.
- اسپری‌های بینی، نوارهای چسب، و غیره: این محصولات بدون نسخه، تنفس را بهبود می‌بخشند و باعث می‌شوند هوا از بینی شما راحت‌تر عبور کند. درحالی‌که آنها برای درمان آپنه خواب متوسط یا شدید کارایی ندارند، اما گاهی اوقات می‌توانند به خوروپف و آپنه خواب خفیف کمک کنند.
- درمان بیماری زمینه‌ای: درمان شرایطی مانند نارسایی قلبی، اغلب می‌تواند آپنه مرکزی خواب را بهبود بخشد.
- تغییرات داروها: همکاری با پزشک برای کاهش یا توقف داروهای ضددرد اپیوئیدی، ممکن است بتواند آپنه مرکزی خواب را بهبود بخشد یا حتی برطرف کند.
فشار مداوم راه هوایی (PAP) و تهویه تطبیقی
فشار مثبت راه هوایی، روشی است که از یک دستگاه تخصصی برای افزایش فشار هوای داخل راه هوایی در هنگام دم، استفاده می‌کند. این روش می‌تواند آپنه خواب انسدادی، مرکزی و مختلط را درمان کند.
فشاردادن هوای تحت‌فشار به سمت نای، باعث باز نگه‌داشتن آن می‌شود تا بتوانید نفس بکشید. این دستگاه‌ها، هوا را از طریق ماسکی که هنگام خواب روی صورت خود می‌زنید، عبور می‌دهند. ماسک‌ها می‌توانند بینی، دهان یا هر دو را بپوشانند و انواع و سبک‌های مختلفی برای انتخاب وجود دارد.
شناخته‌شده‌ترین دستگاه PAP، دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) است. بااین‌حال، انواع دیگری از دستگاه‌های PAP نیز وجود دارد. این دستگاه‌ها فشار هوای داخل راه هوایی و ریه‌ها را هنگام دم افزایش می‌دهند و از فشاردادن بافت‌های اطراف به راه هوایی جلوگیری می‌کنند.
دستگاه‌های دندانپزشکی
آپنه انسدادی خواب، زمانی اتفاق می‌افتد که بافت نرم سر یا گردن، به‌ویژه اطراف دهان و فک، روی نای شما به سمت پایین فشار می‌آورد. دستگاه‌های مخصوص دهانی می‌توانند به نگه‌داشتن فک و زبان شما در موقعیتی کمک کنند که فشار را از نای شما دورنگه دارد. دندانپزشکان و متخصصان خواب، اغلب با همکار می‌کنند تا اینها را برای افرادی که به آنها نیاز دارند بسازند.
جراحی فک (جراحی ارتوگناتیک) چیست؟
محرک‌های اعصاب
عصب هیپوگلوسال (این نام از یونانی گرفته شده و به معنای “زیر زبان” است)، چیزی است که حرکات زبان شما را کنترل می‌کند. یک محرک عصبی متصل به این عصب، می‌تواند آن را تحریک کند و هنگامی که در خواب نفس می کشید، زبان شما را کمی به جلو هل می‌دهد. این امر باعث می‌شود زبان شما در هنگام خواب شل نشود و به سمت عقب فشار نیاورد که یکی از راه‌های بروز آپنه انسدادی خواب است.
یک الکترود به عصب زیر فک شما متصل می‌شود و به دستگاهی که زیر پوست در قفسه سینه شما کاشته شده است، متصل می‌شود. می‌توانید محرک را قبل از خواب روشن کنید و بعد از بیدارشدن آن را خاموش کنید. جریان الکتریکی به‌اندازه کافی قوی است که جلوی شل‌شدن بیش از حد زبان را بگیرد.
نوع مشابهی از تحریک عصبی با آپنه مرکزی خواب نیز امکان‌پذیر است. این نوع تحریک بر اعصاب فرنیک تأثیر می‌گذارد. این جفت عصب، نخاع شما را به دیافراگم متصل می‌کند؛ لایه‌ای از ماهیچه، در زیر ریه‌های شما که توانایی دم و بازدم شما را کنترل می‌کند. تحریک عصب فرنیک، باعث خم‌شدن آن عضلات شده و به شما کمک می‌کند نفس بکشید.
کوچک بودن فک پایین (میکروگناتیا)
عمل جراحی
جراحی روی بینی، دهان و گلو، می‌تواند به جلوگیری از انسداد بینی، گلو و نای شما کمک کند؛ بااین‌حال، تأثیر اینها در بزرگسالان معمولاً محدود است و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این جراحی‌ها عبارت‌اند از:
- سومنوپلاستی: این روش از فرکانس رادیویی (RF)، برای کاهش بافت نرم اطراف قسمت‌های بالای نای شما استفاده می‌کند.
- برداشتن لوزه / آدنوئیدکتومی: برداشتن لوزه ها و آدنوئیدها، باعث می‌شود هوا راحت‌تر عبور کرده و بافت نرمی را که می‌تواند تنفس شما را مسدود کند، کاهش می‌دهد. این روش برای کودکان مبتلا به آپنه انسدادی خواب، بسیار مفید است.
- جراحی فک: روش‌های جراحی مختلف، می‌توانند موقعیت فک شما را به طور نامحسوس تغییر دهند؛ بنابراین، بافت نرم نمی‌تواند به‌راحتی روی راه هوایی شما فشار بیاورد. این روش‌ها به‌ویژه برای افرادی که به دلایل ساختاری مانند میکروگناتیا دچار آپنه خواب هستند، مفید است.
- جراحی بینی: یکی از روش‌های رایج جراحی بینی، سپتوپلاستی است که بافت نرم بینی را صاف می‌کند و باعث می‌شود هوا از بینی و مجاری بینی راحت‌تر عبور کند.
ارتودنسی فک بالا و پایین در اصفهان
داروها برای آپنه مرکزی خواب
علاوه بر فشار مثبت راه هوایی، تهویه تطبیقی و محرک‌های عصب فرنیک، برخی داروها وجود دارند که ممکن است به آپنه مرکزی خواب کمک کنند. برخی از نمونه‌های این داروها عبارت‌اند از داروهای خواب‌آور (تشویق‌کننده خواب)، داروهای محرک تنفسی و غیره. بااین‌حال، هیچ یک از این داروها، به طور رسمی تأیید یا به طور قطعی برای این استفاده، پذیرفته نشده‌اند.
ارتودنسی دندان یک روش محبوب برای درمان آپنه خواب
ارتودنتیست‌هایی مانند خانم دکتر فریناز شیربان، اغلب اولین متخصصانی هستند که تشخیص می‌دهند یک بیمار بزرگسال یا کودک، مبتلا به آپنه خواب است. آنها به طور مرتب در طول درمان بیمار، غربالگری را برای این وضعیت انجام می‌دهند و اگر بیمار مبتلا به آپنه خواب باشد، به پزشک متخصص ارجاع داده می‌شود. پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند که تحت درمان ارتودنسی قرار گیرد تا راه‌های هوایی در هنگام خواب باز بماند.
آنچه در شروع درمان ارتودنسی باید بدانیم؟
ارتودنتیست‌ها برای باز نگه‌داشتن مجاری تنفسی بیماران در هنگام خواب، از وسایل دهان استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها شامل وسایل دهانی پیش‌رونده فک پایین و دستگاه‌های نگهدارنده زبان است. وسایل پیشروی فک پایین، فک و سایر بافت‌ها را به جلو نگه می‌دارند؛ این به باز نگه‌داشتن راه هوایی فوقانی کمک می‌کند. دستگاه‌های نگهدارنده زبان، از شل‌شدن و انسداد راه هوایی توسط زبان و سایر بافت‌های نرم، جلوگیری می‌کنند. دستگاه‌های نگهدارنده زبان، تقریباً به‌اندازه دستگاه‌های دهانی پیش‌رونده فک پایین، مؤثر هستند. این می‌تواند به این معنی باشد که یک دستگاه نگهدارنده زبان می‌تواند گزینه‌ای ارزان‌تر و کم تهاجمی‌تر از دستگاه CPAP باشد.
راهنمای اصطلاحات متداول ارتودنسی
درمان ارتودنسی آپنه انسدادی خواب در کودکان
گزینه‌های زیادی برای درمان آپنه خواب کودکان از طریق انواع روش های ارتودنسی، وجود دارد. درمان ارتودنسی اولیه، ممکن است به ناهنجاری‌های اطراف ساختارهای استخوانی اطراف راه هوایی کمک کند. درمان زودهنگام، می‌تواند علل آپنه انسدادی خواب را در کودکان و همچنین بزرگسالان و نوجوانان درمان کند.
فواید درمان
مزیت اصلی درمان ارتودنسی برای آپنه خواب، این است که بیماران می‌توانند خواب عمیقی داشته باشند. خواب قطع شده و کمبود اکسیژن می‌تواند مشکلات جدی بسیاری ایجاد کند و هنگامی که آپنه خواب درمان می‌شود، افراد می‌توانند زندگی سالم‌تری داشته باشند.
خطرات احتمالی ارتودنسی
مانند تمام درمان‌های ارتودنسی، مانند ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک، حرکت دندان‌ها با دستگاه‌های دهانی (بریس‌ها) اتفاق می‌افتد. این ممکن است باعث ظاهر نامطلوب در دهان شود. یک متخصص ارتودنسی که به‌درستی آموزش‌دیده باشد، می‌تواند به بیمار کمک کند تا این مشکلات را با درمان بیشتر جبران کنند.
انتخاب دکتر ارتودنسی مناسب
هنگام جستجوی یک متخصص ارتودنسی که بتواند به درمان آپنه خواب کمک کند، باید مطمئن شوید که یک پزشک باتجربه مانند دکتر فریناز شیربان را پیدا کنید. خانم دکتر شیربان، فلوشیپ یا فوق‌تخصص ارتودنسی دندان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان هستند. متخصصان ارتودنسی از نزدیک با متخصصان خواب و جراحان همکاری می‌کنند تا به طراحی یک برنامه درمانی برای حمایت از خواب سالم در بیمارانشان، کمک کنند.
با آپنه خواب چه چیزی می‌توانم بخورم یا ننوشم؟
افرادی که آپنه خواب دارند باید از استفاده مکرر از قرص‌های خواب یا داروهای دیگر (تفریحی و غیره) که باعث آرام‌بخشی شدید می‌شوند، اجتناب کنند؛ چراکه می‌توانند آپنه خواب را بدتر کنند. متخصص ارتودنسی شما می‌تواند در مورد داروهایی که می‌توانند باعث آپنه شوند و روش‌های جلوگیری از آن، با شما صحبت کنند.
عوارض جانبی درمان آپنه خواب
عوارض جانبی درمان آپنه، به عوامل زیادی به‌ویژه خود درمان‌ها، بستگی دارد. متخصص ریه، بهترین منبع اطلاعاتی است که می‌توانید برای به‌حداقل‌رساندن عوارض جانبی یا جلوگیری از آنها، انجام دهید.
چگونه علائم آپنه خواب را مدیریت کنم؟
آپنه خواب وضعیتی است که می‌تواند زندگی شما را به‌شدت مختل کند و شما را در معرض خطر عوارض و رویدادهای تهدیدکننده زندگی قرار دهد؛ به همین دلیل، شما نباید سعی کنید آن را خود تشخیص داده یا خود درمان کنید. اگر فکر می‌کنید آپنه خواب دارید، باید با یک متخصص خواب قرار ملاقات بگذارید یا از یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های اولیه بخواهید که شما را به یک متخصص خواب معرفی کند.
چگونه می‌توانید به تشخیص آپنه خواب کمک کنید
اگر شما یا یکی از عزیزانتان، مشکوک به آپنه خواب هستید، ممکن است بتوانید به یک متخصص آپنه خواب کمک کنید تا آن را تشخیص دهد. ضبط‌های ویدئویی و صوتی یک فرد در حال خواب، به‌ویژه جایی که ارائه‌دهنده می‌تواند تنفس را بشنود، می‌تواند به ارائه‌دهنده شواهد کلیدی برای تسریع فرایند تشخیصی بدهد.
درمان آپنه خواب چه مدت طول می‌کشد؟
مدت‌زمان بهبودی یا احساس بهتر پس از درمان آپنه خواب، به خود درمان‌ها بستگی دارد. برخی از افراد، تقریباً بلافاصله احساس بهتری خواهند داشت، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است به سه تا شش ماه درمان مداوم، نیاز داشته باشند، تا فواید کامل درمان بیماری آپنه خواب را ببینند. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما، می‌تواند در مورد جدول زمانی بهبودی و اینکه چه زمانی باید انتظار بهبودی داشته باشید، بیشتر برای شما توضیح دهد.
دستگاه‌هایی که آپنه خواب را درمان می‌کنند، به‌ویژه دستگاه‌های فشار مداوم راه هوایی، اغلب نتایج بسیار سریعی به همراه دارند. دستگاه‌های قدیمی‌تر ممکن است نیاز به اصلاح و تنظیم تنظیمات (فرایندی به نام «تیتراسیون») داشته باشند، اما بسیاری از دستگاه‌های جدیدتر اغلب می‌توانند به طور خودکار برای رفع نیازهای شما تنظیم شوند به‌خصوص اگر آپنه خواب شما خفیف یا در حد متوسط باشد. درمان ارتودنسی نیز به‌خصوص برای کودکان، بسیار مفید است.
درحالی‌که برخی از افراد ممکن است نیاز به استفاده از ماسک برای خواب داشته باشند، اکثر افراد می‌توانند نسبتاً سریع بر آن غلبه کنند. بسیاری از مردم هنگامی که در طول شب با استفاده از دستگاه فشار مثبت راه هوایی می‌خوابند، بلافاصله بهبود می‌یابند.
چگونه می‌توانم خطر آپنه خواب را کاهش داده یا از آپنه خواب جلوگیری کنم؟
آپنه خواب گاهی قابل‌پیشگیری است؛ به‌خصوص در مواردی که به دلیل اضافه‌وزن یا چاقی فرد اتفاق می‌افتد. بااین‌حال، برخی از افراد، وزن خود را ثابت نگه می‌دارند یا حتی کمبود وزن دارند؛ اما همچنان دچار آپنه خواب می‌شوند. برای این افراد، معمولاً یک مشکل ساختاری، علت آپنه آنها است؛ بنابراین، نمی‌توانند از آن جلوگیری کنند و باید توسط درمان‌هایی مانند ارتودنسی، درمان شوند.
بهترین کارهایی که می‌توانید برای کاهش خطر آپنه خواب انجام دهید عبارت‌اند از:
- به وزن سالم برسید و آن را حفظ کنید.
- خواب خوب را تمرین کنید.
- هرگونه شرایط سلامتی موجود، مانند کلسترول بالا، فشارخون بالا و دیابت نوع ۲ را مدیریت کنید .
- حداقل سالی یک‌بار برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.
اگر ابتلا به آپنه خواب، چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟
آپنه خواب وضعیتی است که می‌تواند زندگی شما را به‌شدت مختل کرده و خطر ابتلا به چندین بیماری را که اورژانس‌های پزشکی تهدیدکننده زندگی هستند، افزایش دهد. حتی اگر آپنه خواب، این عوارض خطرناک را ایجاد نکند، افراد مبتلا به آپنه خواب نمی‌توانند خواب آرامی داشته باشند؛ بنابراین دائماً احساس خستگی می‌کنند. در بدترین حالت، این وضعیت می‌تواند آنها را به‌قدری خسته کند که ممکن است در طول روز به خواب بروند و منجر به‌تصادف یا ایجاد مشکل در کار، سرگرمی‌ها، فعالیت‌های اجتماعی و غیره شود.
عوارض خطرناک آپنه خواب
آپنه خواب یک وضعیت خطرناک است؛ زیرا، می‌تواند عوارض مختلفی ایجاد کند که بسیاری از آنها شدید یا تهدیدکننده زندگی هستند. این عوارض عبارت‌اند از:
- آسیب و نارسایی قلبی: آپنه خواب باعث افزایش فشار در رگ‌های خونی اطراف قلب و برخی از حفره‌های خود قلب می‌شود. این فشارخونی، به قلب شما فشار وارد کرده و در نهایت باعث آسیب به خود عضله قلب می‌شود.
- آریتمی، به‌ویژه فیبریلاسیون دهلیزی: فیبریلاسیون دهلیزی، یک آریتمی خطرناک است؛ زیرا، باعث اختلال در جریان خون در حفره سمت چپ قلب می‌شود. این اختلال باعث تجمع خون و ماندن بیش از حد می‌شود. این می‌تواند باعث لخته‌شدن خون شود که سپس می‌تواند از قلب شما خارج شده و مستقیماً به مغز شما رسیده و باعث سکته شود.
- مرگ ناگهانی قلب: برخی از آریتمی‌هایی که می‌توانند با آپنه خواب اتفاق بیفتند، شدید هستند و می‌توانند قلب شما را متوقف کنند. این توقف، یک وضعیت تهدیدکننده زندگی است که به‌عنوان مرگ ناگهانی قلبی شناخته می‌شود.
- خواب‌آلودگی در طول روز: اگرچه احساس خواب‌آلودگی در طول روز ممکن است خطرناک به نظر نرسد، بسته به کاری که انجام می‌دهید می‌تواند خطرناک باشد. اگر هنگام رانندگی یا کار با ماشین‌های خطرناک به خواب می‌روید، این می‌تواند پیامدهای مرگباری برای شما یا اطرافیانتان داشته باشد.
متیو واکر: خواب تنها موثرترین کاری است که می توانیم برای تنظیم مجدد سلامت مغز و بدن خود هر روز انجام دهیم.
چشم‌انداز آپنه خواب
چشم‌انداز آپنه خواب به عوامل زیادی بستگی دارد. شدت و نوع آپنه خواب تفاوت ایجاد می‌کند. بااین‌حال، پیروی از درمان معمولاً بزرگ‌ترین عامل تعیین‌کننده در تأثیر این وضعیت بر زندگی شما است.
رعایت دقیق درمان آپنه خواب بسیار مهم است، استفاده از درمان‌ها و رعایت آنها، به‌ویژه درمان‌های مداوم مانند دستگاه‌های فشار مداوم راه هوایی، می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند. بسیاری از افراد به مدت یک ماه یا بیشتر از درمان‌هایی مانند دستگاه‌های فشار مثبت راه هوایی استفاده می‌کنند؛ اما سپس استفاده از آنها را متوقف می‌کنند که می‌تواند خطر عوارض و نتیجه منفی را افزایش دهد.
چگونه از خودم مراقبت کنم؟
چندین مرحله کلیدی وجود دارد که می‌توانید برای مدیریت این وضعیت انجام دهید:
- تا جایی که می‌توانید سبک زندگی خود را تغییر دهید: تغییر نحوه زندگی خود، به‌ویژه در مورد رژیم غذایی و فعالیت بدنی، می‌تواند یک چالش باشد. از صحبت‌کردن با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد این مشکلات خجالت نکشید. نه‌تنها این موارد رایج هستند، بلکه دکتر مربوطه، می‌تواند به شما کمک کند تا آنها را به حداقل برسانید یا حتی بر آنها غلبه کنید.
- از نزدیک به برنامه درمانی خود پایبند باشید: در نهایت، افرادی که به درمان‌ها پایبند هستند و آنها را به بخشی از روتین خود تبدیل می‌کنند (هرگز یا به‌ندرت یک شب را از دست می‌دهند)، احتمال بیشتری دارد که نتایج خوبی داشته باشند و از عوارض شدید یا خطرناک دور بمانند.
- در مورد آنچه تجربه می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید: اگر به دلیل مشکلات مربوط به دستگاه PAP برای ادامه درمان مشکل دارید، باید با متخصص ریه خود صحبت کنید. معمولاً افراد در مورد نحوه قرارگرفتن ماسک دستگاه PAP، تنظیمات فشار و غیره مشکل دارند. ارائه‌دهنده شما می‌تواند به شما در رفع این مشکلات کمک کند، به درمان‌های خود پایبند باشید و یک خواب خوب شبانه داشته باشید.
- به متخصص درمان آپنه خواب، همان‌طور که توصیه می‌شود مراجعه کنید: ویزیت‌های بعدی می‌تواند بسیار مهم باشد؛ به‌خصوص در اوایل، تا مطمئن شوید که درمان‌های شما همان‌طور که باید، کار می‌کنند.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنم؟
اگر هر یک از علائم حمله قلبی یا سکته مغزی را مشاهده کردید، باید به اورژانس مراجعه کنید که احتمال بروز هر دو در آپنه خواب زیاد است.
یادداشتی از مطب دکتر فریناز شیربان
آپنه خواب یک بیماری شایع است که تنفس فرد را در هنگام خواب مختل می‌کند. این باعث می‌شود که فرد از خواب بیدار شود تا نفس بکشد، خواب او را قطع کرده و از احساس استراحت جلوگیری می‌کند. باگذشت زمان، آپنه خواب می‌تواند منجر به عوارض جدی یا حتی مرگبار شود؛ بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع بسیار مهم است. این وضعیت اغلب بسیار قابل‌درمان بوده و گزینه‌های درمانی زیادی از جمله ارتودنسی، وجود دارد.
