مفهوم واژه ارتودنسی پیشگیری، جلوگیری از تأثیر عوامل مثل پوسیدگی دندان های شیری و از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری بر نظم دندان های دائمی از یک سو و استفاده از پتانسیل اختلاف سایز دندان های شیری و دائمی و هم چنین رشد فکین و بافت نرم کودک برای کاهش اختلالات اندازه دندان اندازه فک و اختلالات رشدی ژنتیکی کودک است. برای آشنایی بیشتر با ارتودنسی پیشگیری با دکتر فریناز شیربان، متخصص ارتودنسی در اصفهان همراه باشید.
ارتودنسی پیشگیری چیست؟
مفهوم واژه ارتودنسی پیشگیری حذف ارتودنسی در سنین بالاتر نیست. ارتودنسی پیشگیری نیاز به ارتودنسی را کاهش می دهد و ارتودنسی های پیچیده را به ارتودنسی های ساده تر تبدیل می کند و نیاز به جراحی در بزرگسالی را به صورت قابل توجهی کاهش می دهد. در ضمن ارتودنسی پیشگیری تداخلات دندانی که منجر به آسیب دندان ها و بافت های نگهدارنده دندان می شوند را نیز حذف می کند و سلامت دهان کودک را بهبود می بخشد.
سیستم دندانی شیری نه تنها در تغذیه و زیبایی کودک تأثیر قابل توجه دارد، بلکه در نحوه ی رویش و نظم دندان های دائمی نیز تأثیرگذار است. رعایت بهداشت و حفظ سلامت دندان های شیری اولین گام در ارتودنسی پیشگیری است، مراجعه به متخصص دندانپزشکی کودکان قبل از ۲ سال و معاینات دوره ای امری مهم در سلامت دهانی کودک است.
ارتودنسی پیشگیری در کودکان
به جز پوسیدگی، اتصال دندان های شیری به استخوان فک و عدم رویش تطابقی آنها با رشد کودک نیز عاملی در ایجاد ناهنجاری های دندانی در سنین بالاتر است که با تشخیص و درمان به موقع می توان از آن پیشگیری کرد.
مراقبت از سیستم دندان های شیری نیاز به آگاهی و آموزش والدین در این زمینه دارد. مسئولیت مسواک زدن و نخ دندان کشیدن تا سنین ۸ تا ۹ سالگی به علت مهارت های حرکتی ناکافی کودک در رعایت بهداشت دهان و دندان بر عهده ی والدین است. با اینکه بین دندان های قدامی شیری عموماً فضا وجود دارد نخ دندان کشیدن برای کودک الزامی است. ترمیم پوسیدگی های دندان های شیری قبل از شکستن دیواره ی دندان خود نوعی ارتودنسی پیشگیری است و در پیشگیری از کاهش فضای قوس حین رویش دندان های دائمی مؤثر است.
اگر دندان شیری به علت عفونت، پوسیدگی و … قبل از تشکیل حداقل نیمی از ریشه ی دندان دائمی در فک از دست برود، نیاز به فضا نگهدار بر اساس تشخیص متخصص ارتودنسی یا متخصص دندانپزشکی کودکان الزامی است.
اولین معاینه ارتودنسی کودک با رویش اولین دندان دائمی قدامی پائین حدود ۶ تا ۷ سالگی انجام می شود. رویش لینگوالی (به سمت زبان) دندان های قدامی پائین دائمی به علت موقعیت لینگوالی جوانه این دندان ها در بسیاری از کودکان اتفاق می افتد. اصلاح این امر بر اساس تشخیص متخصص ارتودنسی با تراش و کشیدن دندان های شیری خودبه خود اتفاق می افتد.
گاهی جوانه دندان های دائمی در فک اندکی از موقعیت اصلی خود انحراف دارند. بررسی رادیوگرافی پانورامیک توسط متخصص ارتودنسی در سن مناسب امکان اصلاح این وضعیت و جلوگیری از نهفته ماندن دندان دائمی را فراهم می کند. معاینه بالینی و به دنبال آن بررسی رادیوگرافی ها مهم ترین نکته در تشخیص و اقدام برای ارتودنسی پیشگیری است.
در برخی از کودکان تداخلات دندانی باعث انحراف فک به سمت جلو یا طرفین است. اصلاح این وضعیت با پلاک متحرک و ارتودنسی پیشگیری در سنین کودکی از انحراف دائمی و استخوانی فکین، ناقرینگی و یا بیرون زدگی چانه جلوگیری می کند. اصلاح ناقرینگی و بیرون زدگی چانه در بزرگسالی تنها به وسیله جراحی انجام می شود و با توجه به اینکه بافت نرم غیر قرینه با جراحی فک نیز اصلاح نمی شود، درمان های پیچیده تری برای قرینه سازی صورت در بزرگسالی مورد نیاز است که با درمان و تشخیص در زمان کودکی قابل پیشگیری است.
تداخلات دندانی مانند رویش دندانی دائمی قدامی فک بالا پشت دندان های فک پائین یا هر تداخلی که باعث انحراف به طرفین یا قدام فک پایین حین بستن دهان و جفت شدن دندان ها شود، باید سریعاً درمان شود چون باعث آسیب به دندان ها و ایجاد ناهنجاری های اسکلتی پایدار می شود.
اصلاح تنگی قوس فک بالا و کوچکی فک بالا به کمک پلاک متحرک در سن ۸ تا ۱۰ سالگی به خوبی قابل انجام است و نیاز به جراحی فک در بزرگسالی را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. با پلاک متحرک و درمان فیس ماسک می توان حدود ۵ تا ۴ متر فک بالا را به جلو منتقل کرد.
بسته به شرایط فرد ممکن است فضا توسط ارتودنسی بسته شود و یا ایمپلنت در بزرگسالی برای جایگزین کردن دندان دائمی غایب استفاده شود. کوچکی فک پائین نیز با ارتودنسی پیشگیری قابل اصلاح است در صورتی که بیمار قبل از بلوغ به متخصص ارتودنسی مراجعه کند. (در دختران حدود ۱۱- ۱۰ سالگی و در پسران حدود ۱۲ تا ۱۳ سالگی)
بعد از بلوغ اصلاح ناهنجاری کوچکی فک پائین نیاز به جراحی فک دارد و تا حوالی ۱۸ -۱۷ سالگی درمان ارتودنسی به تعویق می افتد. گاهی به علت تنگی مختصر در فک بالا کودک برای جفت کردن دندان هایش حین جویدن غذا فکش را به یک سمت منحرف می کند درمان این مشکل قبل از ۱۲ سالگی با یک پلاک ساده ارتودنسی انجام شده و مانع از انحراف پایدار روی فک پائین می شود. این امر همان مفهوم ارتودنسی پیشگیری است. در سنین بالاتر با ایجاد انحراف رشدی در فک پائین، نیاز به درمان های پیچیده ارتودنسی و جراحی فک است.
ارتودنسی پیشگیری مداخله ای ساده برای پیشگیری از ناهنجاری های پیچیده ی دندانی فکی در کودکان است. برای مشاوره تخصصی در زمینه ی ارتودنسی پیشگیری میتوانید همراه کودک خود را حوالی سنین ۶ سالگی به مطب تخصصی دکتر فریناز شیربان متخصص ارتودنسی در اصفهان مراجعه کنید.
ارتودنسی پیشگیری در کودکان گاهی فقط نظارت بر روند رویشی دندان ها و رشد فکین کودک بدون هیچ مداخله درمانی ارتودنسی است. چکاپ منظم و دوره ای مهمترین فاکتور در موفقیت ارتودنسی پیشگیری در کودکان است.
