التهاب لثه یا ژنژیویت لثه (Gingivitis) به زمانی گفته می شود که لثه بر اثر عدم رعایت بهداشت و عدم استفاده صحیح از مسواک یا نخ دندان دارای تجمع جرم و پلاک های دندانی شده که با حساس شدن و خونریزی همراه می شود. جرم و پلاک ها اگر به درستی از روی لثه پاک نگردند سفت شده و رسوب می کنند و بیماری هایی مانند ورم و التهاب، عفونت و پریودونتیت لثه یا پیوره لثه را برای فرد به وجود می آورند. در ادامه این نوشته با دکتر فریناز شیربان متخصص ارتودنسی در نجف آباد اصفهان همراه باشید.
التهاب لثه چیست؟
همانطور که در بالا اشاره شد تجمع جرم و پلاک بر اثر عدم رعایت اصولی بهداشت دهان و دندان می تواند باعث عفونت لثه یا التهاب گردد. التهاب یک بیماری جدی لثه است که در آن لثه ها از دندان‌ها دور می شوند؛ بنابراین منجر به تشکیل حفره‌های عمیقی می شود. این حفره‌ها زمانی که باکتری‌ها بر روی باقی مانده‌های مواد غذایی که ممکن است در اینجا جمع شوند، آلوده می شوند.
در صورتی که پلاک و جرم های تشکیل شده پاکسازی نشوند؛ به زیر خط لثه نفوذ پیدا می کنند؛ با تجمع جرم، پلاک و باکتری، بافت لثه به تدریج از دندان‌ها جدا می شود و باعث ایجاد حفره می شود که در آنجا چرک تجمع پیدا می‌کند. با گسترش پلاک و جرم و تداوم تحریک بافت لثه، فرآیند کنده شدن لثه‌ها از دندان‌هایتان بیش از پیش ادامه پیدا می‌کند و بیماری های مزمنی همچون ورم و التهاب لثه یا پریودونتیت و پیوره لثه بروز خواهند کرد.
علت التهاب لثه چیست؟
رایج ترین دلیل التهاب لثه، عدم رعایت درست و اصولی بهداشت دهان و دندان است که باعث ایجاد جرم، باکتری و پلاک روی دندان می شود و بافت های اطراف لثه را ملتهب می کند. معمولا به دلیل دندان عقل، بارداری، بعد از کامپوزیت یا بعد از کشیدن دندان التهاب لثه می تواند به‌وجود آید. اما دلایل دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به آنها پرداخته ایم:
- مصرف سیگار، تنباکو، دخانیات و مواد مخدر
- مصرف الکل
- عوامل ژنتیکی
- بیماری دیابت که باعث کاهش گردش خون شده و این امر باعث کاهش توانایی خود ایمنی و بهبود لثه می شود.
- استرس زیاد که باعث تضعیف سیستم دفاعی بدن در مقابل حمله ی باکتری ها می شود.
- رژیم غذایی نامناسب (استفاده از کربوهیدارتها و مواد قندی و همچنین کمبود ویتامین C)
- کمبودن بزاق و خشکی دهان
- ترمیم های دندانی که به درستی انجام نشده اند و باعث تحریک و التهاب لثه می شوند.
- مصرف داروهای خاص
- دندان های کج و روی هم که محل مناسبی برای جمع شدن پلاک ها هستند و تمیز کردن آنها دشوار است.
- سرطان و درمان آن و از جمله بیماری هایی مانند HIV و AIDS که باعث کاهش ایمنی در بدن می شوند.
- تغییرات هورمونی مانند دوران قاعدگی، بارداری، یائسگی و یا استفاده از قرص های جلوگیری از بارداری که باعث تغییر در هورمون ها می شود.
در واقع افزایش هورمون ها باعث می شود که رگ های خونی موجود در لثه بیشتر در معرض باکتری و عفونت قرار بگیرند. موضوع ژنتیک و اهمیت آن در مورد علت التهاب لثه، در حال بررسی و تحقیقات بیشتر است اما با بررسی هایی که تاکنون انجام گرفته است حاکی از آن است که:
یکی از دلایل التهاب لثه مسئله ژنتیک است که می تواند بیماری های لثه را برای افراد بوجود بیاورد و از والدین به فرزندان منتقل شود.
علائم عفونت و التهاب لثه
در ادامه به معرفی برخی از نشانه‌ها و علائم بیماری التهاب و عفونت لثه اشاره شده است که این علائم نشان دهنده عفونت لثه است. اگر این علائم ادامه دار باشند؛ باید به دندانپزشک مراجعه شود. درمان سریع و به موقع می‌تواند مانع پیشرفت بیماری و التهاب لثه گردد این علائم عبارتند از:
- قرمزی و تورم لثه
- خونریزی در لثه به خصوص در حال مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان
- حساس شدن لثه
- تغییر رنگ لثه به دلیل کمبود اکسیژن در خون
- تحلیل یا پس رفتن لثه ها
- احساس ناراحتی و درد
- بازدم دارای بوی نامطبوع
- طعم بد در دهان
عوارض التهاب لثه
آبسه لثه یا دندان بدون درمان کردن، به خودی خود برطرف نخواهد شد. اگر آبسه یا همان کیسه حاوی چرک، پاره شود ممکن است درد ناشی از آن تا حد زیادی کاهش پیدا کند؛ اما باز هم نیاز به درمان دارد. در صورت عدم درمان به موقع التهاب و عفونت لثه ممکن است با عوارض زیر رو به رو شوید:
- از بین رفتن خط دندان که باعث می‌شود دندان ها طویلتر بنظر برسند.
- ممکن است عفونت به آرواره ها و سایر نقاط سر و گردن نیز گسترش پیدا کند.
- ایجاد حفره هایی بین دندان ها و لثه
- حساسیت ریشه های دندان
- پلاک در داخل و زیر خط دندان
- زخم معده (زخم آفتاب)
- تشکیل یک شکاف (شکاف باریک V شکل) بین دندان ها و لثه ها
- از بین بردن دندان‌ها به علت آسیب به رباط پریودنتال و استخوان آلوئولار
- تغییر در موقعیت یا تراز دندان‌ها که روی گاز گرفتن تاثیر می‌‌گذارد.
- عفونت لثه باعث تحلیل رفتن و پسروی لثه می شود که در این صورت نیاز به جراحی و پیوند لثه پیدا می کند.
درمان التهاب لثه
اگر عفونت لثه به موقع تشخیص داده شود و به موقع نیز درمان شود؛ از پیشرفت بسیاری از بیماری هایی که منجر به بیماری های لثه یا پرودینال می‌شود جلوگیری خواهد شد. بنابراین توصیه ما به شما این است که در صورت مشاهده هر یک از علائم عفونت لثه که در بالا به آن ها اشاره کردیم در اسرع وقت به یک متخصص خوب مراجعه فرمایید.
۱- در مرحله اول درمان عفونت لثه، جرم و پلاک ها از روی دندان پاکسازی می شوند. یعنی جرمگیری و بروساژ بر روی دندان ها انجام می شود.
۲- بعد از انجام جرم گیری ممکن است پزشک متخصص استفاده از آنتی بیوتیک ها را به منظور جلوگیری از رشد باکتری‌ها توصیه کند.
۳- همچنین استفاده از آنتی بیوتیک های خوراکی و کاربرد ژل‌های موضعی آنتی بیوتیک نیز تجویز می شود.
۴- حتی ممکن است پزشک خمیر دندان برای التهاب لثه، دهانشویه و مسواک مخصوص را نیز توصیه کند.
۵- در موارد حادتر این بیماری، جراحی فلپ (کاهش فاصله بین دندان ها و لثه ها)، پیوند بافت نرم و یا پیوند استخوان ممکن است لازم باشد.
پیشگیری از التهاب لثه
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. اگر دوست ندارید که به بیماری التهاب لثه دچار شوید بهترین راه رعایت بهداشت دهان و دندان است. همچنین دلایلی که باعث بروز التهاب می شود را شناخته و کنترل کنید:
- دو بار در روز مسواک بزنید، نخ دندان بکشید و هر چند وقت یکبار برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید.
- استراحت کافی داشته باشید و از استرس پرهیز کنید، زیرا استرس سیستم ایمنی را در مقابل بیماری کاهش می دهد.
- سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید.
- خوردن قندها و کربوهیدرات ها را محدود کنید.
توصیه می شود در درمان های ارتودنسی مانند ارتودنسی ثابت، ارتودنسی متحرک، ارتودنسی نامرئی و درمان های این چنینی بیشتر از قبل به بهداشت دهان و دندان خود بپردازید زیرا تجمع پلاک در این زمان بیشتر است.
همچنین برای جلوگیری از التهاب لثه در کودکان، مخصوصا در زمان ارتودنسی کودک غرغره کردن آب نمک و استفاده از دهان شویه مخصوص کودکان مناسب می باشد.
درمان عفونت لثه در خانه
برای التهاب لثه چی بخوریم؟ برای درمان خانگی التهاب لثه و درمان التهاب لثه در طب سنتی می توان از روش های زیر استفاده کرد:
- غرغره ی آب نمک
- استفاده از روغن لیموترش
- دهانشویه آلوئه ورا
- دهانشویه روغن درخت چای
- دهانشویه مریم گلی و یا برگ گواوا
- روغن کشی (مانند روغن نارگیل)
قرص و چرک خشک کن قوی برای عفونت لثه
قوی‌ترین چرک خشک کن برای درمان التهاب لثه شاید طبق نظر پزشک آموکسی سیلین باشد. اما اگر عفونت دندان و لثه شدیدتر باشد دندان پزشک بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت لثه را یعنی ترکیبی از آموکسی سیلین و داروی دیگری به نام کلاولانات را برای بیمار تجویز می‌کند که قوی تر بوده و در برابر عفونت دندان موثرتر هستند. برای درمان آبسه و تورم و التهاب لثه غیر از آنتی بیوتیک ها داروهای دیگری مانند لیدوکائین و قرص های ضد التهابی غیر استروئیدی نیز می توانند مفید باشند.
در آخر
در این مقاله به طور کامل به شایع‌ترین دلایل ابتلا به التهاب لثه پرداختیم. همچنین عوارض عدم توجه به درمان این بیماری و بهترین درمان ها چه خانگی و چه در مطب دندانپزشکی معرفی شدند. عدم مراجعه به موقع به دندانپزشک می تواند فرد را به بیماری های دهان و دندان و لثه مانند ورم و التهاب، عفونت، پریودونتیت لثه یا پیوره لثه و ژنژیویت لثه (Gingivitis) مبتلا کند.
