براکت‌های دندانی دارای سیم کمانی (ساخته شده از یک قطعه فلزی نازک) هستند که روی براکت‌هایی که به دندان‌های شما متصل شده‌اند می‌گذرد. انتهای سیم ممکن است به نوارهای فلزی پیچیده شده در پشت دندان‌های مولر متصل شود. بریس‌های دندانی از دو سیم قوسی تشکیل شده است؛ یکی در بالا و دیگری در پایین. این آرچ وایر، مکانیسمی را ایجاد می‌کند که به حرکت دندان‌ها کمک کرده و باعث حرکت آنها می‌شود. این سیم‌ها برای جابه‌جایی دندان‌ها به موقعیت صحیح خود استفاده می‌شوند.
اینجا در سایت دکتر فریناز شیربان، فلوشیپ ارتودنسی دندان اصفهان، در خصوص سیم های ارتودنسی دندان و انواع آن، صحبت می کنیم.
سیم قوس مانند، موتوری است که دندان‌های شما را هدایت و حرکت می‌دهد. بدون سیم قوس برای اتصال بریس‌هایتان، فقط برای سرگرمی از بریس استفاده می‌کردید و دندان‌هایتان هرگز تکان نمی‌خورد!
برای دستیابی به نتایج مورد انتظار، هر مورد بالینی نیاز به مکانیک خاصی دارد که توسط لوازم جانبی مختلف ارتودنسی ارائه می‌شود، اعم از: براکت، باند، الاستیک و البته سیم‌های ارتودنسی. وقتی صحبت از سیم‌های ارتودنسی شد، آیا عملکرد آنها، تفاوت بین گیج آنها و ترتیب تغییرات را می‌دانید؟ این مطلب منحصراً برای روشن‌شدن شبهات مکرر در مورد سیم‌های ارتودنسی تهیه شده است!
سیم‌های ارتودنسی چیست؟
آرچ وایرهای ارتودنسی (سیم‌های ارتودنسی) عناصری هستند که به براکت‌ها یا وسایل دندانپزشکی که روی دندان‌ها قرار می‌گیرند می‌پیوندند تا به‌تدریج تراز آنها را اصلاح کنند.
عملکرد آرچ وایرهای ارتودنسی، صرفاً اعمال نیروی لازم برای حرکت دندان‌ها به موقعیت مطلوب است. آنها انرژی را ذخیره می‌کنند که به شکل محرک‌هایی آزاد می‌شود که بر رباط پریودنتال تأثیر می‌گذارد. این باعث چه چیزی می‌شود؟ مجموعه‌ای از تغییرات در سطوح بیولوژیکی، شیمیایی، مولکولی و سلولی که باعث حرکت دندان‌ها می‌شود.
بدون شک سیم ارتودنسی بخش بسیار مهمی است که باید دارای ویژگی‌های خاصی دررابطه‌با موارد زیر باشد:
- سختی
- استحکام و قدرت
سیم‌های ارتودنسی از مواد مختلف با اشکال و اندازه‌های مختلف ساخته می‌شوند؛ بااین‌حال، انواع مختلف سیم‌های ارتودنسی، هدف مشترکی از اعمال نیرو بر روی دندان و در نتیجه حرکت آن دارند.
انواع آرچ وایرهای ارتودنسی و طبقه‌بندی
برای اینکه آرچ وایر ارتودنسی کار خود را به‌درستی انجام دهد، باید کاملاً مناسب شرایط دهان و دندان فرد باشد. از این نظر، طبقات مختلفی وجود دارد که بر اساس سطح مقطع، ترکیب، ضخامت، جنس و غیره تعریف می‌شوند. در زیر موارد اصلی را توضیح خواهیم داد:
قوس
قوس بالینی با ردیابی شکاف‌های دستگاه دندانی شکل می‌گیرد. باتوجه‌به نوع سیم کمانی که استفاده می‌کنید، تعیین می‌شود و می‌تواند قوس آناتومیکی بیمار را تغییر دهد. لازم به ذکر است که هر برند دارای بخش‌های خاص خود است؛ اما، به‌طورکلی، همه آنها سعی می‌کنند خود را با اشکال هندسی توصیف شده توسط چاک در سال ۱۹۳۴ وفق دهند:
- باریک: با عرض باریک‌تر مشخص می‌شود. این شکل برای بیمارانی که قوس‌های بسیار باریک دارند، افرادی که دندان نیش و پرمولرشان تحلیل لثه داشته یا در مواردی که فقط یک قوس در حال درمان وجود دارد، ایده‌آل است.
- مربع: برای بیمارانی با قوس‌های پهن که نیاز به صاف‌کردن بخش‌های تحتانی و خلفی دارند، توصیه می‌شود. همچنین برای گسترش قوس بالایی مفید است.
- تخم‌مرغی: این مورد، رایج‌ترین شکل قوس است. منجر به حداقل عود شده و ثبات زیادی را ارائه می‌دهد.
ضخامت
ضخامت نیز عامل تعیین‌کننده در انواع آرچ وایرهای ارتودنسی است! توالی معمول آرچ وایرهای ارتودنسی چگونه است؟ به‌طورکلی در این نوع درمان دندانپزشکی، ابتدا با سیم‌های کمانی انعطاف‌پذیر نازک شروع کرده و سپس از رشته‌ای از سیم‌های کمانی ضخیم‌تر استفاده می‌گردد. وقتی این مرحله کامل شد، به سمت سیم‌های کمانی سفت‌وسخت حرکت می‌کنید.
معمول است که با سیم‌های نازک‌تر شروع کنید، زیرا نیروهایی که تولید می‌کنند سبک‌تر است. سپس با رسیدن به موقعیت موردنظر و عادت‌کردن بافت‌های بیمار به کشش، ضخامت را به‌تدریج افزایش دهید.
مواد
مواد مورداستفاده عامل دیگری است که بر عملکرد سیم کمانی تأثیر می‌گذارد. معمولاً از آلیاژهای فلزی مانند مواردی که در زیر توضیح داده شده است استفاده می‌شود. مواد خالص سست هستند و دوام چندانی ندارند، بنابراین برای دستیابی به بهترین خواص با مواد دیگر مخلوط می‌شوند.
اگر می‌خواهید یک ارتودنسی موفق داشته باشید، دانستن ویژگی‌های انواع سیم‌های ارتودنسی، بسیار مهم است تا بتوانید انتخاب مناسبی داشته و به نتایج موفقیت‌آمیزی در درمان‌های خود برسید.
ازاین‌گذشته، مدل‌های مختلف به این معنی است که هر نوع سیم باتوجه‌به هدف ارتودنتیست، در هر مرحله از درمان استفاده می‌شود؛ بااین‌حال، اجازه دهید انواع اصلی سیم‌های ارتودنسی و ویژگی‌ها و عملکرد آنها را بررسی کنیم.
سیم ارتودنسی نیکل تیتانیوم (NiTi).
سیم ارتودنسی نیکل تیتانیوم که به‌عنوان NiTi نیز شناخته می‌شود، با قطرکم و خاصیت ارتجاعی بالا مشخص می‌شود. امروزه سیمی شناخته شده است و در درمان‌های ارتودنسی ثابت، به طور گسترده‌ای مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ به‌خصوص اینکه برای شروع درمان ارتودنسی، مناسب‌ترین است.
زیرا باتوجه‌به اندازه و خاصیت ارتجاعی ساخته شده است که در مراحل اولیه درمان ارتودنسی کمک کرده و مزایایی را برای سازگاری بیمار به ارمغان می‌آورد؛ زیرا در این مرحله دندان‌های زیادی برای جابه‌جایی وجود دارد و با سیم NiTi میتوان این فرایند را به‌تدریج و راحت انجام داد. بدون نیروی بیش از حد، و در نتیجه، درد کمتر.
سیم‌های ارتودنسی NiTi انواع مختلفی دارند که عبارت‌اند از:
- آرچ وایرهای سوپر الاستیک NiTi: حد الاستیک بالاتری دارند، روی دندان‌های چرخان و شلوغ به‌خوبی کار می‌کنند، رفتار معمولی دارند و پس از غیرفعال‌شدن، سیم به حالت اولیه خود باز می‌گردد.
- سیم‌های کمانی NiTi فعال شده باحرارت: سیم‌های فوق الاستیکی هستند که تحت‌تأثیر تغییرات دما در چرخه فعال‌سازی قرار می‌گیرند.
سیم فولادی ضدزنگ
اینها عموماً در مرحله نهایی تراز استفاده می‌شوند، زیرا برخلاف سیم‌های NiTi، نه در حرکت دندانی بلکه در حفظ موقعیت دندان عملکرد بهتری دارند، بنابراین از بازگشت دندان‌ها به موقعیت اولیه خود جلوگیری می‌کنند.
سیم بتا تیتانیوم
برخی از سیم‌ها در موارد خاص‌تر استفاده می‌شوند؛ مانند سیم‌های بتا تیتانیوم یا TMA. به‌عبارت‌دیگر، هر درمانی شامل استفاده از آنها نمی‌شود، اما زمانی که استفاده از آنها ضروری باشد، معمولاً در ابتدای درمان نصب می‌شوند.
این نوع سیم اصطکاک بیشتری با براکت‌ها ایجاد می‌کند و عملکرد آن بیشتر به سمت بستن فضاهای بین دندان‌ها است.
سیم بتا تیتانیوم،بدون نیکل است و برای بیمارانی که ممکن است به این ماده حساسیت داشته باشند، گزینه‌ای عالی است.
آیا ارتودنسی باعث حساسیت می شود؟
اندازه و شکل سیم‌های ارتودنسی
هنگامی که متخصصین ارتودنسی در مورد “اندازه” سیم ارتودنسی صحبت می‌کنند، منظور آنها سطح مقطع یا ضخامت سیم است. باتوجه‌به سیم‌های قوسی که از مواد یکسان ساخته شده‌اند، هرچه سطح مقطع کوچک‌تر باشد، سیم کشسانی و سختی کمتری خواهد داشت.
سیم‌ها در دو نوع مقطع وجود دارند:
- گرد: این سیم‌های بریس‌های دندانی، به‌صورت مقطعی گرد هستند.
- مستطیل: سیم‌های مستطیلی می‌توانند در یک مقطع مربع یا مستطیل باشند.
در مراحل اولیه درمان، معمولاً از سیم‌های گرد برای ترازکردن دندان‌ها استفاده می‌شود. دلیل آن هم این است که وقتی سیم‌های قوس را از مواد یکسان در نظر می‌گیریم، سیم‌های گرد حالت ارتجاعی‌تری داشته و بنابراین ارتودنتیست می‌تواند تمام دندان‌های شما را بدون بیرون‌زدن براکت‌ها سیم‌کشی کند.
اگر ارتودنتیست از سیمی استفاده کند که خیلی سفت است و سعی کند سیم قوس را به دندانی واقعاً کج ببندد، سیم فشار زیادی به براکت وارد می‌کند و ممکن است براکت از دندان جدا گردد.
پس از صاف‌شدن دندان‌ها، ارتودنتیست کم‌کم از سیم‌های مستطیلی استفاده می‌کند. ازآنجایی‌که شیار سیم براکت، مستطیل‌شکل است، یک سیم مستطیلی در براکت قرار می‌گیرد؛ مانند یک‌دست که در دستکش قرار می‌گیرد.
دکتر فریناز شیربان: سیم مستطیلی با قرارگرفتن محکم در براکت، حرکت دندان را بهتر از سیم گرد کنترل می‌کند.
توالی سیم ارتودنسی
بسیاری از بیماران بر این باورند که در طول جلسات ارتودنسی، فقط تغییرات لیگاتوری انجام می‌شود، درحالی‌که در واقع مهم‌ترین جنبه، ارزیابی و تعویض سیم‌های موجود در قوس‌ها، برای حرکت دندان موردنظر است. بنابراین، بحث در مورد توالی تغییر سیم ارتودنسی بسیار مهم است؛ زیرا زمانی که این توالی مطابق با درمان انجام شود، جادوی لبخند اتفاق می‌افتد!
توالی تغییرات سیم ارتودنسی را میتوان به چهار مرحله اولیه، میانی، کاری و تکمیلی تقسیم کرد.
تعیین ضخامت سیم مورداستفاده، بستگی به فاز درمان ارتودنسی دارد؛ به‌عنوان‌مثال، سیم‌های نازک‌تر و کشسان‌تر، در مرحله اولیه درمان استفاده می‌شود و طبق همین منطق، معمولاً در مراحل کار و تکمیل، یعنی زمانی که هدف حفظ دندان‌ها در جای خود است، از سیم‌های ضخیم‌تر و مقاوم‌تر استفاده می‌شود. در طول فاز میانی، تغییرات سیم انجام می‌شود که معمولاً به‌تدریج ضخامت آنها افزایش می‌یابد و گاهی اوقات از لوازم جانبی دیگر برای حرکات خاص‌تر استفاده می‌شود.
بهترین سیم ارتودنسی کدام است؟
بنابراین، ارتودنتیست شما از کدام سیم‌های قوس استفاده خواهد کرد؟ گفتن آن دشوار است، زیرا بیماران متفاوت هستند و ارتودنتیست‌ها تکنیک خاص خود را برای تنظیم بریس دارند.
اصلاح تنگی قوس فک و نامنظمی دندان ها بدون جراحی
برخی از ارتودنتیست‌ها فقط از سیم‌های Ni-Ti استفاده می‌کنند؛ درحالی‌که سایر ارتودنتیست‌ها فقط از سیم‌های فولادی ضدزنگ. بااین‌حال، اکثر متخصصین ارتودنسی معمولاً با سیم‌های Ni-Ti کوچک شروع می‌کنند تا دندان‌های کج را در ابتدا تراز کنند و سپس به سمت سیم‌های فولادی ضدزنگ یا بتا تیتانیوم بزرگ‌تر پیش می‌روند که کنترل بیشتری روی دندان‌ها لازم باشد.
بسیاری از بیماران فکر می‌کنند که سیم‌های آنها در هر ویزیت باید تعویض شود؛ این معمولاً درست نیست. با مجموعه گسترده‌ای از سیم‌ها، ارتودنتیست شما ممکن است تنها نیاز به استفاده از سه تا پنج مجموعه سیم در طول درمان داشته باشد. البته ممکن است برای موارد پیچیده سیم‌های بیشتری موردنیاز باشد.
عوارض جانبی بالقوه سیم‌های ارتودنسی
درحالی‌که سیم‌های ارتودنسی می‌توانند برای لبخند شما معجزه کنند، اما آنها خالی از ویژگی‌های عجیب‌وغریب نیستند.
در اینجا برخی از عوارض جانبی احتمالی وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید:
- ناراحتی و درد کوتاه‌مدت: بله، درست خواندید. گاهی اوقات، زمانی که دندان‌های شما به موقعیت‌های جدید خود عادت می‌کنند، ممکن است کمی ناراحتی یا حتی کمی درد را تجربه کنید.
برای کاهش درد بعد از ارتودنسی چه کنیم؟
- فرسایش و حساسیت مینا: تعادل ظریفی بین صاف‌کردن دندان‌ها و محافظت از مینای دندان وجود دارد. گاهی اوقات، سیم‌های ارتودنسی می‌توانند تعادل را برهم زده و منجر به فرسایش مینای دندان و افزایش حساسیت آن شوند.
- سلامت لثه و التهاب: لثه‌های شما نیز ممکن است از کل فرایند تنظیم مجدد آسیب ببینند. آنها می‌توانند ملتهب یا تحریک شده و باعث ایجاد ناراحتی در امتداد خط لثه شوند.
- گفتار و عادات غذایی: تنظیم‌کردن سیم‌های ارتودنسی می‌تواند بر روی گفتار و عادات غذایی شما به‌خصوص در مراحل اولیه تأثیر بگذارد.
نگران نباشید؛ دهان شما به لوازم جانبی جدیدش عادت می‌کند!
آیا میتوان با ارتودنسی صحبت کرد؟
- واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت‌های فلزی: برای برخی از افراد، فلزات خاصی که در آرچ وایرهای ارتودنسی استفاده می‌شوند، می‌توانند واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت را ایجاد کنند. همیشه ضروری است که هر گونه آلرژی یا حساسیت را از قبل با دندانپزشک خود در میان بگذارید.
آیا صاف‌کردن دندان‌ها بدون استفاده از سیم‌های ارتودنسی، امکان‌پذیر است؟
بله همین‌طور است! بسیاری از مردم خواهان دندان‌های صاف‌تر و لبخندی زیباتر هستند، بدون اینکه سیم‌هایی به دندان‌هایشان متصل شوند.
برای این بیماران، اینویزیلاین‌ها را توصیه می‌کنیم. این سری از تراز کننده‌های تقریباً نامرئی، با طراحی دیجیتالی، دندان‌های شما را به‌راحتی صاف می‌کند؛ به‌علاوه می‌توانید در صورت نیاز آنها را بردارید.
یادداشتی از مرکز ارتودنسی دکتر فریناز شیربان
امیدواریم این مطالب به شناخت شما از ارتودنسی اصلاحی کمک کرده باشد! اگر دوست داشتید، آن را با دوستان خود که قصد انجام عمل ارتودنسی دارند، به اشتراک بگذارید.
با ما همراه باشید، به‌زودی موارد بیشتری در راه است!
